Αξιοποίηση φωτοβολταϊκών σε ήρεμα νερά

Αξιόλογη η πρόταση του ΥΠΕΝ, για απλοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης σταθμών ΑΠΕ, με στόχο και την αποσυμφόρηση των αιτήσεων αδειών που σήμερα αριθμούν τις 1.891 και εκκρεμούν από το 2016 στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, εν αναμονή έγκρισής από τη ΡΑΕ.

Η προσπάθεια αυτή έρχεται να προστεθεί και στην εκπεφρασμένη βούληση του Μαξίμου για περισσότερες ΑΠΕ σε συνδυασμό με την αξιοποίηση των βραχονησίδων ως ενεργειακών κόμβων.

Προσφάτως ο Γιώργος Κρεμλής, σύμβουλος του πρωθυπουργού για θέματα ενέργειας, κλίματος, περιβάλλοντος και κυκλικής οικονομίας, έκανε λόγο για εγκατάσταση σε βραχονησίδες φωτοβολταϊκών (φ/β) πάρκων, μικρών αιολικών και αξιοποίηση της κυματικής ενέργειας, για την ηλεκτροδότηση παρακείμενων κατοικημένων νησιών από τις βραχονησίδες, με υποβρύχια καλώδια που θα συνδέουν και την ηπειρωτική χώρα.

Αναφέρθηκε μάλιστα στα πλεονεκτήματα των βραχονησίδων έναντι των πλωτών αιολικών –υπάρχουν και πλωτά φωτοβολταϊκά– και στη σημασία τους για τη θωράκιση της χώρας.

Αν ξεπεράσουμε τις γεωπολιτικές δυσκολίες αυτού του εγχειρήματος (υφαλοκρηπίδα, ΑΟΖ κ.λπ., που το σκεφτόμαστε ακόμα χωρίς καν να έχουμε αποτυπώσει σε χάρτες τα κυριαρχικά μας δικαιώματα πάνω σε νησιά, νησάκια και βραχονησίδες), πρέπει να δούμε και το τεχνικό μέρος.

Ο σύμβουλος του Συνδέσμου Εταιρειών Φωτοβολταϊκών (ΣΕΦ), Στέλιος Ψωμάς, μας δίνει μια εικόνα για τις προοπτικές εγκατάστασης πλωτών φωτοβολταίκών και φ/β σε βραχονησίδες: «Αν και στην Ελλάδα οι πλωτές εγκαταστάσεις ΑΠΕ δεν έχουν ακόμη εφαρμογές, σε πολλές χώρες του κόσμου υπάρχουν πλέον πολλά υπεράκτια αιολικά πάρκα, το κόστος των οποίων πέφτει διαρκώς.

Τα τελευταία χρόνια, αρχίσαμε να έχουμε και εφαρμογές πλωτών φωτοβολταϊκών, κυρίως σε χώρες της Ασίας, αλλά εσχάτως και της Ευρώπης. Σε αντίθεση όμως με τα υπεράκτια αιολικά, τα πλωτά φωτοβολταϊκά δεν εφαρμόζονται προς το παρόν στην ανοιχτή θάλασσα (τώρα γίνεται η σχετική έρευνα), αλλά σε περιοχές με ήρεμα νερά χωρίς κυματισμό (κλειστούς προστατευμένους κόλπους, λίμνες και ταμιευτήρες)».

Εφαρμογές φ/β

«Ας ξεκινήσουμε με μια εφαρμογή, όχι καταμεσής της θάλασσας, αλλά στη στεριά που περιβάλλεται από θάλασσα. Έχει προταθεί κατά καιρούς η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε βραχονησίδες και νησιά. Εδώ θα πρέπει να ξεχωρίσουμε τις βραχονησίδες από τα νησιά. Με τον όρο “βραχονησίδες” εννοούμε συνήθως ακατοίκητα νησιά (ή το πολύ με μετρημένους στα δάχτυλα κατοίκους) και με μικρή σχετικά έκταση (λίγων δεκάδων ή/και εκατοντάδων στρεμμάτων).

Υπάρχουν καλοί λόγοι που οι βραχονησίδες αυτές είναι ακατοίκητες. Είναι συνήθως βραχώδεις και η δημιουργία υποδομών σε αυτές είναι μια σχετικά ακριβή υπόθεση. Τα φωτοβολταϊκά θέλουν σχετικά επίπεδες ή έστω με μικρή κλίση επιφάνειες. Με τη σημερινή τεχνολογία απαιτούνται 10-12 στρέμματα γης για κάθε εγκατεστημένο μεγαβάτ (MW). Συνεπώς, στις περισσότερες βραχονησίδες θα μπορούσαμε να εγκαταστήσουμε λίγα σχετικά μεγαβάτ φωτοβολταϊκών.

Το πρόβλημα που θα αντιμετωπίζαμε θα αφορούσε κυρίως τη διασύνδεσή τους με το δίκτυο. Για βραχονησίδες “στη μέση του πουθενά”, η διασύνδεση είναι απαγορευτική από άποψη κόστους. Για βραχονησίδες κοντά σε μεγαλύτερα νησιά, το κόστος διασύνδεσης εξαρτάται από το πόσο κοντά είναι το νησί και αν αυτό διαθέτει με τη σειρά του επαρκή χωρητικότητα δικτύων (κάτι που σε μεγάλο βαθμό θα λυθεί για τα περισσότερα νησιά έως το 2030 με τη διασύνδεσή τους με το ηπειρωτικό δίκτυο). Στα ίδια τα νησιά, η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών (πιθανώς με κάποιο σύστημα αποθήκευσης της παραγόμενης ενέργειας) είναι όχι μόνο εφικτή αλλά και απαραίτητη, προκειμένου να απαλλαγούν από τους ρυπογόνους και ακριβούς πετρελαϊκούς σταθμούς».

Πλωτά φωτοβολταϊκά

«Η Ελλάδα διαθέτει δεκάδες φυσικές και τεχνητές λίμνες, εκ των οποίων λιγότερες από 50 φυσικές έχουν έκταση πάνω από 20 στρέμματα. Κάποιες από τις λίμνες ανήκουν στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών RAMSAR (Διεθνής Σύμβαση για τους υγροβιοτόπους – υπογράφτηκε στην ιρανική πόλη Ραμσάρ στις 2 Φεβρουαρίου το 1971), άρα αποκλείονται με το υφιστάμενο θεσμικό καθεστώς από την εγκατάσταση πλωτών φωτοβολταϊκών (σ.σ.: ζητήματα εγείρονται και στο Natura 2000, ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο προστασίας των ειδών και των ενδιαιτημάτων τους). Στις υπόλοιπες όμως, και κυρίως στις τεχνητές λίμνες και τα φράγματα της ΔΕΗ, υπάρχουν ιδανικές συνθήκες για την εγκατάσταση πλωτών φωτοβολταϊκών.

Ένα πλωτό φωτοβολταϊκό επηρεάζει μια λίμνη ή έναν ταμιευτήρα; Οι επιπτώσεις εξαρτώνται: από τη φύση του ταμιευτήρα και στις περισσότερες περιπτώσεις είναι θετικές.

Η πλωτή εγκατάσταση σκεπάζει (άρα σκιάζει) την υδάτινη επιφάνεια, και αυτό έχει ως αποτέλεσμα μικρότερες απώλειες από εξάτμιση, μικρότερες θερμοκρασίες νερού και μικρότερη ανάπτυξη φυκών στην περιοχή που καλύπτεται. Για λίμνες με πολλά θρεπτικά, όπου οι υψηλές θερμοκρασίες οδηγούν σε ανάπτυξη κυανοφυκών και φαινόμενα ευτροφισμού, η εγκατάσταση πλωτών φωτοβολταϊκών θα έχει πιθανότατα θετικές επιπτώσεις.

Σε άλλες περιπτώσεις πάλι, οι ίδιες συνθήκες μπορεί να οδηγήσουν σε λιγότερα θρεπτικά στο νερό και στον βυθό και να επηρεάσουν αρνητικά τη βιοποικιλότητα και τους ιχθυοπληθυσμούς. Όλα τα παραπάνω είναι επίσης θέμα κλίμακας (δηλαδή τι ποσοστό της επιφάνειας της λίμνης ή του ταμιευτήρα θα καλύπτει η πλωτή εγκατάσταση).

Η διεθνής εμπειρία μέχρι τώρα συνηγορεί πάντως υπέρ της εγκατάστασης πλωτών φωτοβολταϊκών. Σε ό,τι αφορά πιθανή επίδραση στην ποιότητα του νερού, έχει παρατηρηθεί ότι συνήθως οι πλωτές εξέδρες είναι φτιαγμένες από πολυαιθυλένιο υψηλής πυκνότητας, από το ίδιο υλικό δηλαδή που φτιάχνονται συνήθως οι σωλήνες νερού, άρα δεν τίθεται θέμα επιμόλυνσης του νερού».

Γιατί να προτιμήσει κανείς τα πλωτά έναντι των επίγειων;

Να σας πω: Γιατί δεν χρησιμοποιεί άλλη γη (κυρίως αγροτική που συνήθως είναι η πιο κατάλληλη από άποψη μορφολογίας για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών). Γιατί το νερό ψύχει τα φωτοβολταϊκά, ανεβάζοντας την απόδοσή τους (+5% σε ψυχρά κλίματα και +10% σε θερμά). Και διότι συνδυάζονται περίφημα με υδροηλεκτρικά φράγματα (το καλοκαίρι που υπάρχει ζέστη και λιγότερο νερό στους ταμιευτήρες, είναι η εποχή της μέγιστης παραγωγής για τα φωτοβολταϊκά).

Στα πλωτά φωτοβολταϊκά, η ΔΕΗ έχει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι οποιουδήποτε άλλου ενδιαφερόμενου επενδυτή, αφού έχει στην κατοχή της όλα τα μεγάλα υδροηλεκτρικά της χώρας.

Παράδειγμα προς μίμηση η Ολλανδία

Αν η κυβέρνηση θέλει να ενισχύσει αυτή την τεχνολογία, θα πρέπει να φροντίσει να είναι ξεκάθαρο το αδειοδοτικό καθεστώς για τα πλωτά φωτοβολταϊκά (π.χ. λαμβάνοντας πρόνοια για αυτά στο νέο χωροταξικό για τις ΑΠΕ), επισημαίνει ο σύμβουλος του ΣΕΦ, Στέλιος Ψωμάς: Θα μπορούσε επίσης να αντιγράψει το πολύ καλό παράδειγμα της Ολλανδίας, η οποία έχει αναλυτικές προδιαγραφές (τεχνικές και περιβαλλοντικές) για τα πλωτά φωτοβολταϊκά. Από το 2007, οπότε και είχαμε την πρώτη πιλοτική εφαρμογή πλωτών φωτοβολταϊκών, έως και σήμερα, είχαμε μια εντυπωσιακή αύξηση των εγκαταστάσεων, κυρίως τα τρία τελευταία χρόνια.

«Οι χώρες με τις περισσότερες εφαρμογές είναι η Κίνα, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, το Βιετνάμ, η Ολλανδία, η Γαλλία και η Βρετανία. Οι προβλέψεις για την επόμενη πενταετία (2020-2024) στη διεθνή αγορά πλωτών φ/β δείχνουν ότι αναμένεται να αυξάνεται ετησίως κατά μέσο όρο 22%.

Αν και μέχρι πρόσφατα τα πλωτά φωτοβολταϊκά ήταν στο περιθώριο της αγοράς, σήμερα παρουσιάζονται ως μια ενδιαφέρουσα επενδυτική επιλογή. Ο βασικός λόγος είναι η δραστική μείωση του κόστους.

Για παράδειγμα, το 2018 ήταν κατά μέσο όρο 0,8-1,2 δολάρια/W (μέση ισχύς σταθμού κάτω από 5 MW), το 2019 έπεσε (για ένα μεγάλο πλωτό φωτοβολταϊκό σταθμό ισχύος 50 MW) στα 0,73 δολάρια/W – είναι δηλαδή ακόμα περίπου 15%-20% ακριβότερο από έναν αντίστοιχο φωτοβολταϊκό σταθμό επί εδάφους».

Πηγή:profilnet.gr