Τα μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος κατά τις υπεράκτιες δραστηριότητες υδρογονανθράκων και το Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης

Η Έρευνα και Παραγωγή Υδρογονανθράκων στην Ελλάδα θωρακίζεται από ένα αυστηρό εθνικό νομοθετικό πλαίσιο το οποίο ακολουθεί τις ευρωπαϊκές οδηγίες ενώ σε όλες τις φάσεις των ερευνών παρακολουθούνται συστηματικά όλες οι περιβαλλοντικές παράμετροι. 

Τα μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος κατά τις υπεράκτιες δραστηριότητες  έρευνας και παραγωγής υδρογονανθράκων δεν περιορίζονται στις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων οι οποίες αναλύουν τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο του έργου σε κάθε φάση ώστε να περιοριστεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Αντιθέτως, για κάθε στάδιο του προγράμματος έρευνας και εκμετάλλευσης γίνεται συνεχής έλεγχος και καταγραφή των περιβαλλοντικών παραμέτρων. 

Σε πρώτο επίπεδο, καταγράφεται η αρχική κατάσταση του περιβάλλοντος και εκπονούνται μελέτες πάνω σε αυτό. Πρόκειται για τις λεγόμενες Περιβαλλοντικές Μελέτες Βάσης (ΠΜΒ). Συγκεκριμένα, μία τέτοια μελέτη γίνεται κάθε φορά πριν από την έναρξη εργασιών της κάθε φάσης του έργου. Δηλαδή, ανάλογα με το εκάστοτε έργο μπορεί να γίνουν μέχρι και πέντε μελέτες καταγραφής της αρχικής κατάστασης. Για παράδειγμα, στο πρώτο στάδιο της ΠΜΒ καταγράφονται οι περιβαλλοντικές παράμετροι για όλο το block ακόμα και αν η συντριπτική πλειοψηφία της περιοχής δεν πρόκειται να επηρεαστεί καθόλου. Στη συνέχεια, γίνεται δεύτερη ΠΜΒ για την άμεση περιοχή γύρω από τις σεισμικές έρευνες κ.ο.κ. 

Η πρώτη μελέτη γίνεται από την εταιρεία που έχει αναλάβει να εκμεταλλευτεί την περιοχή αμέσως μετά την υπογραφή της σύμβασης μίσθωσης. Σε όλες τις επόμενες μελέτες περιέχεται συγκριτική αξιολόγηση της εξέλιξης όλων των περιβαλλοντικών παραμέτρων και πόρων. Έτσι, διασφαλίζεται η καλή περιβαλλοντική κατάσταση της ευρύτερης περιοχής ενώ ταυτόχρονα υπάρχει καθαρή εικόνα όσον αφορά τον περιβαλλοντικό πλούτο. Αφού λοιπόν γίνει η ακριβής καταγραφή του περιβάλλοντος πριν από το κάθε στάδιο του έργου, το περιβαλλοντικό έργο συνεχίζεται με το Σχέδιο Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης (ΣΠΠ). 

Στο ΣΠΠ περιέχονται η ακριβής μέθοδος, αριθμός δειγμάτων, συχνότητα δειγματοληψίας, μέσα, επιστημονικό προσωπικό και τιμές αναφοράς για τις εξής παραμέτρους :

Βιοτικές παράμετροι

• Κητώδη
• Πτηνά
• Βενθικές βιοκοινωνίες με χρήση κατάλληλης μεθοδολογίας και δεικτών, λαμβάνοντας υπόψη τα συστήματα εκτίμησης της οικολογικής και περιβαλλοντικής κατάστασης των βενθικών βιοκοινωνιών που έχουν αναπτυχθεί στο πλαίσιο της εφαρμογής της Οδηγίας για τη Θαλάσσια Στρατηγική. 
• Ιχθυοπανίδα συμπεριλαμβανομένης της ανίχνευσης μεταβολών στη σύνθεση και στη γεωγραφική κατανομή
• Θαλάσσιες χελώνες

Αβιοτικές παράμετροι

• Φυσικοχημικές παράμετροι στην υδάτινη στήλη και στο ίζημα σε απόσταση τουλάχιστον 1000m περιμετρικά των περιοχών επέμβασης
• Χημικές παράμετροι και τοξίνες θα πρέπει να παρακολουθούνται επίσης και σε ζώντες οργανισμούς (δίθυρα, ψάρια).
• Υδροδυναμικές παράμετροι, δηλαδή ταχύτητα και διεύθυνση θαλασσίων ρευμάτων. Για παράδειγμα, οι εν λόγω παράμετροι μπορούν να δώσουν εικόνα για την πορεία που ακολουθεί  ένας ρύπος, την ταχύτητα μετακίνησης του μέσα στη θάλασσα, τον ρυθμό διασποράς του κλπ.
• Μετεωρολογικές παράμετροι, δηλαδήατμοσφαιρική πίεση, θερμοκρασία αέρα και θάλασσας, ένταση και διεύθυνση ανέμων, υγρασία, ηλιοφάνεια, νεφοκάλυψη κλπ
• Σεισμικές παράμετροι: Καθώς η υψηλή σεισμικότητα της περιοχής συνιστά έμμεσο κίνδυνο για την εκμετάλλευση πιθανών υποθαλάσσιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων και αποτελεί έναν κύριο παράγοντα πρόκλησης συνοδών με αυτήν γεω-κινδύνων, όπως οι υποθαλάσσιες βαρυτικές μετακινήσεις ιζημάτων, οι διαρρήξεις του πυθμένα, οι μαζικές διαφυγές ρευστών από τον πυθμένα και η πιθανή πρόκληση τσουνάμι, συνιστάται η συστηματική καταγραφή της μικροσεισμικής δραστηριότητας (π.χ. με τοποθέτηση τοπικών δικτύων σεισμογράφων). Η συγκεκριμένη παράμετρος αρχίζει να παρακολουθείται μετά την ολοκλήρωση του σταδίου των ερευνών.
• Ποιότητα ατμόσφαιρας: Καταγράφονται όλα τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του αέρα της περιοχής για εντοπισμό ανωμαλιών όσον αφορά στα οξείδια του άνθρακα, το όζον, τα μικροσωματίδια, το μεθάνιο κλπ
• Υγρά και στερεά απόβλητα: Καταρτίζεται ακριβές σχέδιο διαχείρισης λαμβάνοντας υπόψη τις σχετικές πρόνοιες των Συμβάσεων Λονδίνου, Βαρκελώνης και MARPOL. Λαμβάνονται υπόψη οι πρόνοιες της σύστασης 2001/1 καθώς και του καταλόγου PLONOR της Σύμβασης OSPAR. Απαιτείται λεπτομερής ανάλυση των σχετικών των πρωτοκόλλων της Σύμβασης της Βαρκελώνης (και ειδικά του πρωτοκόλλου για απόρριψη αποβλήτων και άλλων υλικών από πλοία και αεροσκάφη και του πρωτοκόλλου για την προστασία από τη ρύπανση που προκαλείται από την εξερεύνηση και την εκμετάλλευση του θαλάσσιου βυθού και του υπεδάφους του), έτσι ώστε να επιβεβαιωθεί ότι όλες οι δραστηριότητες έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στη περιοχή αδειοδότησης είναι σύμφωνες με τις απαιτήσεις τους.
• Κίνδυνοι/Ασφάλεια: Πρόγραμμα ελέγχου των συστημάτων ασφάλειας, ιδίως σε ό,τι αφορά κρίσιμα συστήματα όπως π.χ. ο blow-out preventer, το choke manifold κ.ο.κ., ανάπτυξη κατάλληλων συστημάτων και σχεδίων δράσης για την ανταπόκριση σε έκτακτα περιστατικά:
• Διαφυγή υδροθείου: Σε κοιτάσματα υδρογονανθράκων υψηλής περιεκτικότητας  σε υδρόθειο πρέπει να διασφαλίζεται πως δεν υπάρχει καμία διαρροή γιατί το υδρόθειο είναι τοξικό. Αν και είναι επικίνδυνο μόνο για την άμεση περιοχή (την εγκατάσταση), υπάρχουν συνεχή συστήματα και αισθητήρες καταγραφής ώστε να δοθεί έγκαιρη προειδοποίηση στους εργαζόμενους σε περίπτωση ατυχήματος.
• Διαρροή πετρελαίου: Σε περίπτωση μικρών διαρροών κατά την ερευνητική ή την παραγωγική γεώτρηση, υπάρχουν συστήματα ανίχνευσης, αντιμετώπισης και περιορισμού του πετρελαίου ώστε να μην εξαπλωθεί και δημιουργήσει πετρελαιοκηλίδα.
• Διαρροή πετρελαίου εξαιτίας έκρηξης: Όλα τα συστήματα καταγραφής και προειδοποίησης μιας υπεράκτιας εγκατάστασης είναι εστιασμένα στην πρόληψη και αποφυγή ενός τέτοιου γεγονότος. Σε περίπτωση που συμβεί αυτό, υπάρχουν συστήματα που ανακόπτουν την λειτουργία της εξόρυξης και σφραγίζουν το κοίτασμα ώστε να μετριαστεί η διαρροή πετρελαίου. Ταυτόχρονα, μπαίνουν σε λειτουργία όλα τα συστήματα αντιμετώπισης φωτιάς.

 Οι μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων και τα σχέδια περιβαλλοντικής παρακολούθησης καλύπτουν την έρευνα και την παραγωγή υδρογονανθράκων καθ’ ολη τη διάρκεια του έργου και πηγάζουν από  τους ισχύοντες νόμους του κράτους, οι οποίοι έχουν συναφθεί για την κάθε περιοχή ξεχωριστά. Έτσι, σε συνδυασμό με τις αντίστοιχες μελέτες της κάθε περιοχής, διασφαλίζεται η μέγιστη περιβαλλοντική προστασία στο πλαίσιο των offshore δραστηριοτήτων. Πρέπει να επισημανθεί λοιπόν πως κατά την έρευνα και την εξόρυξη,  η διαχείριση του περιβάλλοντος δεν είναι κάτι που γίνεται μία φορά και δεν αντιμετωπίζεται διεκπεραιωτικά. Αντιθέτως, είναι μία πάγια και συνεχής διαδικασία, η οποία μεταξύ άλλων εναρμονίζεται με την ευρωπαϊκή οδηγία για την ασφάλεια των υπεράκτιων εγκαταστάσεων (Οδηγία 2013/30/ΕΕ).

Πηγή:energypress.gr