ΚΤΙΡΙΑ 2011: ΤΟ STATUS ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ «PASSIVE HOUSE»
Τα στοιχεία τα οποία κάθε χρόνο ανακοινώνονται από διάφορους έγκυρους φορείς για την κατανάλωση ενέργειας στα κτίρια θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως απογοητευτικά, την ίδια στιγμή μάλιστα που όλες οι χώρες συνεχώς ανακοινώνουν μέτρα αλλά και δράσεις για την μείωση της κατανάλωσης και την μεγαλύτερη δυνατή εξοικονόμηση της ενέργειας. Κατά κοινή ομολογία δεν γίνονται ουσιώδεις παρεμβάσεις και φυσικά το πρόβλημα παραμένει και ενισχύεται καθημερινά.
Με βάση λοιπόν τα πρόσφατα στοιχεία που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ενέργειας, τα κτήρια είναι υπεύθυνα για το 40% της κατανάλωσης ενέργειας καθώς και για το 36% των εκπομπών άνθρακα στην Ε.Ε. (βλ. γράφημα 1)
Στην ίδια έρευνα η Ευρωπαϊκή Ένωση αναφέρει πως η ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων είναι το «κλειδί» για την επίτευξη των στόχων που αφορούν στην εξοικονόμηση ενέργειας αλλά και στην καλυτέρευση του κλίματος. Πιο συγκεκριμένα με την ενεργειακή αναβάθμιση θα καταστεί δυνατή η μείωση κατά 20% των εκπομπών άνθρακα και παράλληλα θα υπάρξει αντίστοιχα εξοικονόμηση ενέργειας σε ποσοστό 20%. (βλ. γράφημα 2) Σύμφωνα με το γράφημα 3 (τα στοιχεία είναι από έρευνες της Ε.Ε.) η αναβάθμιση της ενεργειακής απόδοσης στα κτήρια είναι ένας αλληλένδετος κρίκος που τα τέσσερα βασικά του στοιχεία είναι : • Ένας αποδοτικός τρόπος για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. • Ένας τρόπος για την ενεργειακή ασφάλεια. • Ένας τρόπος για λιγότερες εκπομπές άνθρακα. • Ένας τρόπος για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας σε πολλούς τομείς.
Οι τελευταίες έρευνες παράλληλα δείχνουν και κάποια αποτελέσματα, τα οποία ουσιαστικά καταρρίπτουν τον μύθο για το ποιος τομέας είναι υπεύθυνος για την κατανάλωση ενέργειας.
Στο γράφημα 4 φαίνεται ξεκάθαρα ποιος είναι στην κορυφή της πυραμίδας της ενεργειακής κατανάλωσης. • 41% όλης της ενέργειας που καταναλώνεται στην Ε.Ε. χρησιμοποιείται από τα κτίρια. • Το 33% χρησιμοποιείται από τις μεταφορές. • και μόλις το 26% της ενέργειας που καταναλώνεται στην Ε.Ε. χρησιμοποιείται από την βιομηχανία. Κάτι σημαντικό που θα πρέπει όλοι να γνωρίζουμε είναι πως το 68% της κατανάλωσης ενέργειας στα κτίρια αφορά την ψύξη και την θέρμανση, όπως και πως το 80% αυτής χρησιμοποιείται σε κτίρια τα οποία έχουν συνολική επιφάνεια μικρότερη από 1000 τμ. (γράφημα 5 )
Έχοντας λοιπόν σαν δεδομένα όλα τα παραπάνω στοιχεία, είναι κατανοητό πως θα πρέπει άμεσα να βρεθούν λύσεις οι οποίες να έχουν σαν κύριο στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας στα κτήρια. Και είναι ευνόητο πως οι λύσεις αυτές δεν θα πρέπει να αφορούν μόνο τα νέα – υπό κατασκευή κτίρια, αλλά να δοθεί και η πρέπουσα σημασία και στα παλαιότερα κτήρια, μια που σε αυτά επισημαίνεται το πιο έντονο πρόβλημα. Μία από αυτές τις λύσεις σίγουρα είναι το Γερμανικό πρότυπο κατασκευής – ανακατασκευής κτηρίων “Passive House” το οποίο στην Ελλάδα και στην Ν.Α. Μεσόγειο εφάρμοσε για πρώτη φορά η εταιρία Project15. Περισσότερα στοιχεία για το πρώτο κτίριο που κατασκευάστηκε στην Ελλάδα αλλά και στη Ν.Α. Μεσόγειο σύμφωνα με το πρότυπο αυτό, είναι διαθέσιμα στον ιστότοπο www.passive.gr Τι είναι όμως το Passive House Standard ? Με το όρο Passive House ή PassivHaus όπως είναι η Γερμανική ονομασία εννοούμε αυστηρά τις διαδικασίες για την επίτευξη υψηλής ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων με σκοπό την μείωση στο μέγιστο βαθμό του περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Με την εφαρμογή του προτύπου αυτού έχουμε ως αποτέλεσμα κτήρια εξαιρετικά χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης τα οποία απαιτούν ελάχιστη ενέργεια για τη θέρμανση τους, την ψύξη τους και για το ζεστό νερό χρήσης. Το πρότυπο Passive House δεν περιορίζεται μόνο στην κατασκευή ή ανακατασκευή κατοικιών. Πολλά κτίρια γραφείων, σχολεία, παιδικοί σταθμοί, σούπερ μάρκετ, νοσοκομεία έχουν κατασκευαστεί με το πρότυπο αυτό. Ο σχεδιασμός ενός κτιρίου κατά το πρότυπο Passive House σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί ανεξάρτητο στοιχείο ενός αρχιτεκτονικού σχεδίου. Είναι μέρος μίας ολιστικής διαδικασίας σχεδιασμού, και για να έχει το μέγιστο επιθυμητό αποτέλεσμα θα πρέπει να ενσωματωθεί με το αρχιτεκτονικό σχέδιο. Παρά το γεγονός ότι έχει εφαρμοστεί σε πληθώρα νέων κτιρίων το πρότυπο αυτό έχει χρησιμοποιηθεί - και έχει ήδη εξαιρετικά αποτελέσματα όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση - και σε ανακατασκευή παλαιότερων κτιρίων, όπου εκεί όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω εντοπίζεται και το μεγαλύτερο πρόβλημα της κατανάλωσης ενέργειας και των υψηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Προϋποθέσεις Passive House Για να χαρακτηριστεί ένα κτίριο Passive House θα πρέπει να πληροί μια σειρά προϋποθέσεων. Τα κτίρια θα πρέπει να σχεδιαστούν έτσι ώστε η ετήσιες απαιτήσεις για ψύξη και θέρμανση να μην ξεπερνούν τις 15 Kw/sq.m. Αντίστοιχα η ετήσια συνολική ενέργεια (primary energy) δεν θα πρέπει να ξεπερνά τις 120 Kw/sq.m. Το πρότυπο κατασκευής Passive House είναι το μόνο που πλησιάζει τις προδιαγραφές του προτύπου με την ονομασία ZEH «Zero Energy Homes» δηλαδή μηδενικής κατανάλωσης κτίρια . Είναι σαφές ότι ακολουθώντας το πρότυπο Passive House επιτυγχάνουμε την κατασκευή κτιρίων που πραγματικά καταναλώνουν μόλις το 10% της ενέργειας που καταναλώνουν τα συμβατικά και στην συνέχεια χρησιμοποιώντας επικουρικά Α.Π.Ε. (φωτοβολταϊκά, αιολική ενέργεια κλπ) είναι πολύ εύκολο να επιτύχουμε κτίρια μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης. Σε αντίθεση με άλλες χώρες της Ευρώπης, στην Ελλάδα ακόμα δεν υπάρχει επίσημος θεσμοθετημένος ορισμός για τα «πολύ χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης κτήρια» ο οποίος υφίσταται ήδη στην Αυστρία, στην Τσεχία, στην Δανία, στην Φινλανδία, στη Γαλλία, στη Γερμανία και στο Ηνωμένο Βασίλειο (Αγγλία και Ουαλία). Είναι σαφές λοιπόν πως είναι επιτακτική η ανάγκη για ένα επίσημο θεσμοθετημένο ορισμό και στη χώρα μας, ειδικά αν λάβουμε υπ’ όψιν την πρόσφατη οδηγία της Ε.Ε. η οποία επιβάλλει ως πρότυπο κατασκευής τα κτήρια χαμηλής ή μηδενικής κατανάλωσης από το 2020 και μετά. Ακολουθώντας τέτοια πρότυπα και ειδικά σαν αυτό του Passive House που ήδη έχει γίνει αποδεκτό στην Ευρώπη και ορίζεται ως το standard δόμησης, προκύπτουν πολλά και σημαντικά οφέλη για το περιβάλλον, για την ποιότητα ζωής μας αλλά κυρίως και για την τσέπη μας.