3rd Party Inspection στις Φ/Β εγκαταστάσεις (Έλεγχος και πιστοποίηση Φ/Β εγκαταστάσεων)

Σήμερα, σχεδόν κάθε προϊόν που αγοράζουμε συνοδεύεται από μία πληθώρα σημάνσεων και πιστοποιητικών είτε πρόκειται για ένα απλό πλαστικό παιδικό παιγνίδι είτε για ένα σύνθετο και πολύπλοκο βιομηχανικό προϊόν.

Η πιστοποίηση αυτή ουσιαστικά ισοδυναμεί με μια δήλωση για την ικανοποίηση συγκεκριμένων τεχνικών απαιτήσεων σε άτομα τα οποία ενδεχομένως να μην έχουν την επάρκεια σε μέσα και γνώση για να την αξιολογήσουν από μόνα τους.

Παράλληλα με την κάλυψη τεχνικών απαιτήσεων διασφαλίζεται στο μέγιστο δυνατό ότι:
•    Δεν θα προκύψει βλάβη που θα πλήξει την υγεία του καταναλωτή και το  περιβάλλον.
•    Ο καταναλωτής δε θα ζημιωθεί αγοράζοντας κάτι το οποίο δεν προορίζεται  για τους σκοπούς που επιθυμεί να καλύψει
•    Ο παραγωγός δε θα χρησιμοποιήσει αθέμιτα μέσα προκειμένου να  εξαπατήσει τον αγοραστή.
•    Ο καταναλωτής θα μπορεί να αξιολογήσει τη σχέση τιμής-ποιότητας μεταξύ  διαφορετικών προϊόντων.
•    Οι διάφοροι παραγωγοί ανταγωνίζονται επί σε υγιές πλαίσιο.

Αυτά είχαν γίνει αντιληπτά ήδη από την περίοδο του μεσαίωνα, όταν οι τεχνίτες ήταν οργανωμένοι σε συντεχνίες (guilds). Οι συντεχνίες αυτές ήταν επιφορτισμένες με το έργο της ανάπτυξης κανόνων για την ποιότητα των προϊόντων, ενώ παράλληλα, υπήρχαν ειδικές επιτροπές οι οποίες ήλεγχαν την εφαρμογή τους. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, οι επιτροπές σφράγιζαν τα ελαττωματικά προϊόντα με ειδική σήμανση. Ταυτόχρονα, και οι ίδιοι οι τεχνίτες προσέθεταν ειδικό σήμα στα προϊόντα τους, ώστε σε περίπτωση ελαττωματικού προϊόντος να μπορεί ο καταναλωτής να τους εντοπίσει.
Ωστόσο, η συντονισμένη ανάπτυξη προτύπων (standards) και ανεξάρτητων ελεγκτικών φορέων που εξετάζουν την εφαρμογή τους ξεκίνησε κατά την βιομηχανική επανάσταση και γιγαντώθηκε μετά τον Β’ Π.Π. Κατά την περίοδο αυτή, ιδρύθηκαν στις βιομηχανικές χώρες της Δύσης πολλοί φορείς και τέθηκαν οι βάσεις της ανάπτυξης των τεχνικών προτύπων.
Στο πλαίσιο αυτό, η ύπαρξη της Ε.Ε. συνεπάγεται και την εναρμονισμένη πρακτική στον τρόπο ανάπτυξης και εφαρμογής των προτύπων. Για  το λόγο αυτό ιδρύθηκε το 1997 η Ευρωπαϊκή Συνεργασία για τη Διαπίστευση, η οποία έχει ως μέλη διαπιστευμένους φορείς από τα κράτη-μέλη, μεταξύ και των οποίων η Ελλάδα.

Η λογική του οικοδομήματος αυτού βασίζεται στους εξής άξονες:
•    Εξασφάλιση της ενιαίας εφαρμογής των ευρωπαϊκών προτύπων.
•    Ενιαίο επιχειρηματικό πλαίσιο στα κράτη-μέλη.
•    Ιχνηλασιμότητα διαδικασιών.
•    Διαφάνεια και ανεξαρτησία.

Ο κάθε κρατικός φορέας διαπίστευσης με τη σειρά του αναλαμβάνει την εφαρμογή των ανωτέρω αρχών σε φορείς που δραστηριοποιούνται εντός της Ε.Ε. χορηγώντας τους διαπίστευση (accreditation). Οι διαπιστευμένοι φορείς με την σειρά τους φροντίζουν για την εφαρμογή των ανωτέρω σε επιχειρήσεις ή οργανισμούς, παρέχοντάς τους πιστοποίηση.

Τα παραπάνω συνοψίζονται με μορφή διαγράμματος στο σχήμα 1 για δύο χώρες της Ε.Ε.:
Σχήμα 1: Διάγραμμα λειτουργίας φορέων πιστοποίησης

Η παραπάνω πρακτική εξασφαλίζει όλους τους άξονες, καθώς:
•    Επιτρέπει την ισοδυναμία των πιστοποιητικών. Επομένως, ένα πιστοποιητικό που έχει εκδοθεί π.χ. στην Ιταλία αναγνωρίζεται αυτομάτως στη Γερμανία και το αντίστροφο.
•    Εξασφαλίζει ότι τηρούνται τα πρότυπα με τον ίδιο τρόπο σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.
•    Καθώς ο πιστοποιημένος οργανισμός διαφέρει και είναι ανεξάρτητος από το διαπιστευμένο φορέα που παρέχει το πιστοποιητικό, εξασφαλίζεται η διαφάνεια. Σε αυτό συντείνει και ο έλεγχος που υφίσταται ο διαπιστευμένος φορέας από τον φορέα διαπίστευσης του κάθε κράτους- μέλους.
•     Υπάρχει ιχνηλασιμότητα (traceability), δηλαδή εντοπισμός οποιασδήποτε πληροφορίας σε οποιοδήποτε στάδιο και επίπεδο.

Όλα τα παραπάνω λαμβάνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στον τομέα των Α.Π.Ε. και δη στις Φ/Β εγκαταστάσεις συνδεδεμένες με το ηλεκτρικό δίκτυο.
Οι λόγοι είναι πολλαπλοί και συμπεριλαμβάνουν πολλούς παράγοντες, όπως:
•    Πολλές Φ/Β εγκαταστάσεις εγκαθίστανται σε κατοικίες και βιομηχανικούς χώρους με ενδεχόμενους κινδύνους για την ασφάλεια των ανθρώπων που ζουν και εργάζονται στους χώρους αυτούς.
•    Οι Φ/Β εγκαταστάσεις σχεδιάζονται και κατασκευάζονται ώστε να λειτουργήσουν για ένα χρονικό διάστημα 20-25 ετών.
•    Τεχνικοί λόγοι διασφάλισης του ηλεκτρικού δικτύου.

Με γνώμονα τα ανωτέρω, και ακολουθώντας την πάγια πρακτική για τον ηλεκτρολογικό εξοπλισμό, έχει ξεκινήσει εδώ και αρκετό καιρό μία διεθνής προσπάθεια για την ανάπτυξη τεχνικών προτύπων και την πιστοποίηση των υλικών που χρησιμοποιούνται στις Φ/Β εγκαταστάσεις. Τυπικό τέτοιο παράδειγμα αποτελούν τα πρότυπα και ο τρόπος έγκρισης τύπου (type approval) των Φ/Β πλαισίων. Αντίστοιχες πρακτικές ακολουθούνται και στους αναστροφείς (inverters).
Παράλληλα, προσφάτως εξεδόθη από την Διεθνή Επιτροπή Ηλεκτροτεχνίας (IEC) και έγινε πλήρως αποδεκτό από την Ε.Ε. το πρότυπο IEC/EN 62446:2009 το οποίο πλέον ασχολείται όχι με τον εξοπλισμό, αλλά με τον τρόπο σχεδιασμού και εγκατάστασης των Φ/Β εγκαταστάσεων συνδεδεμένων με το ηλεκτρικό δίκτυο (Grid Connected PV Systems).

Οι απαιτήσεις του προτύπου εξετάζουν το ζήτημα των Φ/Β εγκαταστάσεων συνολικά εστιάζοντας στις εξής συνιστώσες:
•    Προδιαγραφές ηλεκτροτεχνικού υλικού.
•    Μελέτη του Φ/Β συστήματος.
•    Σήμανση επί μέρους στοιχείων.
•    Επιθεώρηση Φ/Β εγκατάστασης.
•    Πλήρεις μετρήσεις ηλεκτρικών μεγεθών.
•    Τεκμηρίωση (documentation).
•    Διενέργειας περιοδικών ελέγχων κατά τη λειτουργική ζωή της εγκατάστασης.

Κατ’ επέκταση, ένας διαπιστευμένος ανεξάρτητος φορέας, δύναται κατ’ εφαρμογή του προτύπου, να εκδώσει πιστοποιητικό συμμόρφωσης σε μία εγκατάσταση, το οποίο θα έχει πανευρωπαϊκή ισχύ και ουσιαστικά εξασφαλίζει όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, αφού:
•    Εξασφαλίζει ότι έχουν χρησιμοποιηθεί τα πιστοποιημένα υλικά που απαιτούνται από το πρότυπο.
•    Υπάρχει επαρκής σήμανση στην εγκατάσταση, ώστε να προβλέπεται η ασφάλεια του προσωπικού και η διευκόλυνση μελλοντικών εργασιών.
•    Ο τρόπος σχεδιασμού και εφαρμογής είναι αυτός που ορίζει το πρότυπο, γεγονός που τεκμηριώνεται και από ενδελεχείς μετρήσεις ηλεκτρικών μεγεθών στο σύνολο της εγκατάστασης. Σημειώνεται ότι οι μετρήσεις έχουν και συγκριτικό χαρακτήρα, με σκοπό τον εντοπισμό πιθανών προβλημάτων κατά την εγκατάσταση.
•     Παρέχεται πλήρης τεκμηρίωση της εγκατάστασης όπως κατασκευάστηκε  (as built). Με άλλα λόγια αποφεύγονται πιθανές αποκλίσεις μεταξύ σχεδιασμού και εφαρμογής, ενώ παρέχονται τεχνικά δεδομένα για όλα τα επί μέρους στοιχεία της εγκατάστασης και τα αποτελέσματα των  ηλεκτρικών μετρήσεων. Επίσης, παρέχεται τεκμηρίωση για την  αντιμετώπιση εκτάκτων περιστατικών, τις εγγυήσεις και τον τρόπο συντήρησης της Φ/Β εγκαταστάσεων.
•    Προβλέπεται ο τρόπος περιοδικού ελέγχου, ως αποτέλεσμα φθορών,  αλλαγών υλικών, αλλαγών ιδιοκτησίας, συντηρητών κλπ.

Είναι προφανές ότι τα οφέλη που προκύπτουν από την πιστοποίηση της Φ/Β εγκατάστασης είναι πολλαπλά και καλύπτουν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.
Οι επενδυτές αποκτούν ένα μέσο μείωσης του επενδυτικού τους κινδύνου, τόσο κατά την παραλαβή του έργου όσο και κατά τη λειτουργική ζωή της εγκατάστασης.
Οι εγκαταστάτες έχουν έναν ανέξάτητο τρόπο βελτίωσης του προϊόντος τους, αύξησης των πωλήσεών τους και αξιόπιστη παροχή υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας.

Τέλος, οι χρηματοοικονομικοί οργανισμοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν ένα εργαλείο για την μείωση του ρίσκου κατά τις πιστοδοτήσεις και την ασφάλιση των εγκαταστάσεων.

Καλαϊτζόγλου Ιάκωβος

Μηχ. & Αερ. Μηχανικός,
Τ. Δ/ντής & Υπ. Διασφ. Ποιότητας.  Εργ. Τεχνικής Μηχανικής Πανεπιστημίου Πατρών (AML)

Προβολισιάνος Σπυρίδων

Μηχ. & Αερ. Μηχανικός, ΜΒΑ, Δ/νων Σύμβουλος Extra Mile,
Approved Partner of AML