Φιλελεύθερος Κύπρου: Αντιπαράθεση ΗΠΑ - Ρωσίας για αγωγούς, όφελος για την Κύπρο

Η κατασκευή ενός αγωγού που επεκτείνεται από την Ανατολική Μεσόγειο μέχρι και την Ιταλία δεν είναι εύκολο εγχείρημα και υπάρχουν πάρα πολλοί οικονομικοί και εμπορικοί λόγοι για να μην γίνει ποτέ. Από την άλλη, υπάρχουν ισχυροί πολιτικοί και γεωστρατηγικοί λόγοι που «σπρώχνουν» ώστε ο αγωγός EastMed να υλοποιηθεί έναντι του όποιου κόστους. 

Η διακρατική συμφωνία που υπέγραψαν αρχές του έτους, στην Αθήνα, η Κύπρος, το Ισραήλ και η Ελλάδα δεν εξυπακούεται και κατασκευή του έργου. Ο σχεδιασμός προβλέπει ολοκλήρωση του έργου μέχρι τον Δεκέμβριο του 2024, δηλαδή πάει σε βάθος πενταετίας. Στα πέντε χρόνια που θα μεσολαβήσουν πολλά μπορεί να διαφοροποιηθούν στην ευρύτερη περιοχή και δεδομένα που σήμερα ευνοούν τον αγωγό, μπορεί να αλλάξουν και να οδηγήσουν σε άλλες λύσεις με λιγότερο κόστος.

Στη Λευκωσία, σε τεχνοκρατικό επίπεδο, ουδέποτε έκρυψαν ότι η πολιτική βούληση από μόνη της δεν αρκεί για να κατασκευαστεί ο αγωγός EastMed. Καθοριστικός είναι ο οικονομικός και ο εμπορικός τομέας. Πιο απλά, εάν η ευρωπαϊκή αγορά δεν πειστεί και δεν στραφεί προς το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου, τα πράγματα δεν θα είναι θετικά. Ούτε και μπορεί κάποιος να επιβάλει στους Ευρωπαίους να αγοράσουν φυσικό αέριο από την Ανατολική Μεσόγειο επειδή εμπλέκονται τρία ή τέσσερα κράτη–μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Εκεί που τα πράγματα μπορεί να εξελιχθούν θετικά για τις χώρες της περιοχής και επίδοξους προμηθευτές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη είναι ο ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών.

Η Ουάσινγκτον βρίσκεται σε ανοικτό πόλεμο με την Μόσχα στον ενεργειακό τομέα και οι Αμερικανοί εμφανίζονται αποφασισμένοι να πράξουν ότι είναι δυνατό προκειμένου να μειώσουν στο ελάχιστο την εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο, καθώς θεωρούν ότι η Μόσχα χρησιμοποιεί την ενέργεια κατά τρόπο εκβιαστικό έναντι της Ευρώπης. Και απ’ αυτό το κεφάλαιο η Κύπρος και οι χώρες της περιοχής μπορεί να βγουν κερδισμένες.  

Ένα από τα πέντε γεωπολιτικά ζητήματα που προβλέπεται να επηρεάσουν τον κόσμο κατά το 2020 είναι και αυτό της ενεργειακής ασφάλειας. Με την προσοχή να είναι στραμμένη προς δύο κατευθύνσεις. Βόρεια προς την πλευρά της Βαλτικής θάλασσας και νότια στην Ανατολική Μεσόγειο. Σε αμφότερες τις περιοχές το ψυχροπολεμικό στοιχείο είναι εμφανές. 

Πρόσφατα Βλαντιμίρ Πούτιν και Άνγκελα Μέρκελ επιβεβαίωσαν τη στήριξή τους προς τον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 2, ένα έργο 9,5 δισεκατομμυρίων ευρώ το οποίο θα μεταφέρει φυσικό αέριο από τη Ρωσία προς την Ευρώπη μέσω της Βαλτικής θάλασσας.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πάρα πολλές ενστάσεις για το έργο αυτό και αποφάσισαν να το εμποδίσουν μέσω της επιβολής κυρώσεων. Οι κυρώσεις αυτές είναι στοχευμένες και στρέφονται εναντίον εταιρειών και ατόμων που εμπλέκονται στην κατασκευή του αγωγού.

Προσπαθούν, παράλληλα, το βάρος των κυρώσεων να πάει στη ρωσική πλευρά και να μην πληγούν οι σχέσεις ΗΠΑ–Γερμανίας. Προσπαθούν μέσα από διπλωματικά και όχι μόνο μηνύματα να περάσουν τις δικές τους ανησυχίες όσον αφορά την εξάρτηση Ευρώπης και Γερμανίας από το ρωσικό αέριο. 

Ο ρόλος που παίζει η Ρωσία στο χώρο της Ευρώπης είναι ένα θέμα που απασχολεί συνεχώς την Ουάσινγκτον. Στα μέσα του περασμένου μήνα στο Atlantic Council στην αμερικανική πρωτεύουσα πραγματοποιήθηκε συζήτηση που είχε ως βασικό αντικείμενο του τον ρόλο της Ρωσίας στα ενεργειακά στην Ευρώπη. Η συζήτηση είχε θέμα «Το μέλλον του αγωγού Nord Stream 2 και του TurkStream: Οι επιπτώσεις από τις κυρώσεις». Οι κυρώσεις που έχουν αποφασίσει οι Ηνωμένες Πολιτείες επικεντρώνονται επί του παρόντος για τον βόρειο αγωγό στη Βαλτική και όχι το έργο που κατασκευάζουν Ρωσία και Τουρκία και το οποίο εγκαινίασαν πρόσφατα οι πρόεδροι των δύο χωρών.

Οι ομιλητές στη συγκεκριμένη εκδήλωση ήταν αρκούντως ξεκάθαροι ότι το πρόβλημα που προκύπτει είναι η Ρωσία και ο ρόλος που παίζει στην Ευρώπη. Θεωρούν ότι μέσω της ενέργειας η Μόσχα μπορεί να επηρεάζει και πολιτικά την Ευρώπη και ως εκ τούτου αυτό στρέφεται εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών. 

Παίρνοντας τον λόγο ο Τζον Χερμπστ, το έθεσε πολύ ξεκάθαρα: «Ο αγωγός Nord Stream 2 δεν είναι ένα εμπορικό έργο. Είναι ένα γεωπολιτικό έργο το οποίο στοχεύει στο στρατηγικό μας κέντρο. Δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να το αφήσουμε να συμβεί».

Ακολουθώντας ο Ντάνιελ Φριντ συμφώνησε με την προσέγγιση του Χερμπστ: «…θα συμφωνήσω με τον Τζον ότι ο Nord Stream 2 ήταν μια λανθασμένη πράξη. Το ερώτημα είναι κατά πόσο η επιβολή κυρώσεων κατά δυτικών εταιρειών είναι ένας σωστός τρόπος για να προχωρήσει κάποιος. Ήταν λάθος από την αρχή η απόφαση της Γερμανίας με τον Nord Stream 1, καθώς επίσης και με τον Nord Stream 2. Το ότι η Γερμανία έκανε λάθος δεν σημαίνει πως αποτελεί πρόβλημα. Το πρόβλημα είναι η Ρωσία, το Κρεμλίνο. Αυτό που μας ανησυχεί είναι γιατί χρησιμοποιούν την ενέργεια ως μοχλό πίεσης».

Ο Ντ. Φριντ συνέχισε λέγοντας ότι «το θέμα είναι πώς καλύτερα θα προωθήσουμε τον πραγματικό στόχο που είναι η αποδυνάμωση της ενεργειακής επιρροής της Ρωσίας επί της Ευρώπης» μέσα από μια σειρά μέτρων ή συνδυασμών μέτρων. 

Είναι λοιπόν εμφανές ότι οι Αμερικανοί θέλουν να πλήξουν τη Ρωσία και στο κεφάλαιο της ενέργειας. Αλλά η μεταφορά φυσικού αερίου από τις ρωσικές ενεργειακές πηγές προς την ευρωπαϊκή αγορά δεν είναι ή δεν θα γίνεται μόνο από τα βόρεια και μέσω Βαλτικής. Μεταφορά γίνεται και από τα νότια μέσω αγωγών της Ρωσίας που περνούν από την Τουρκία και καταλήγουν και πάλι στην ευρωπαϊκή αγορά. 

Ο αγωγός TurkStream, που εγκαινίασαν πριν λίγες μέρες οι Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και Βλαντιμίρ Πούτιν, είναι ένα έργο το οποίο σε ρόλο και σημασία δεν διαφέρει από τον Nord Stream 2. Γι’ αυτό και όπως είχε σημειώσει η Άννι Φρόελιχ κατά το συνέδριο του Atlantic Council «τα μέτρα (που αποφάσισαν οι ΗΠΑ) αφορούν και τον αγωγό TurkStream». Σύμφωνα με τον Ρίτσαρντ Μόρνινγκσταρ «ο TurkStream είναι ένα έργο που χρίζει ιδιαίτερης προσοχής και μέχρι στιγμής δεν έτυχε της ίδιας σημασίας όπως αυτή του NordStream 2».

Αυτό σημαίνει ότι εντός του 2020 θα δούμε τις Ηνωμένες Πολιτείες να εφαρμόζουν τα ίδια μέτρα στην περίπτωση του ρωσοτουρκικού αγωγού όπως και στον ρωσογερμανικό. 

Και σ’ αυτό τον ενεργειακό πόλεμο η Ανατολική Μεσόγειος έρχεται να παίξει ένα σημαντικό ρόλο. Όπως σημειώνει ο Φρανκ Μούσμαρ σε ανάλυσή του για το κέντρο στρατηγικών μελετών BESA «τα γεωπολιτικά της Μέσης Ανατολής αλλάζουν ραγδαίως και ο ανταγωνισμός ανάμεσα σε βασικούς παίχτες βρίσκεται σήμερα στο απόγειό του».

Και προσθέτει: «Η ανακάλυψη αποθεμάτων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο έγινε αποδεκτή με ενθουσιασμό λόγω επιπτώσεων στο οικονομικό, γεωπολιτικό και πολιτικό ισοζύγιο της περιοχής. Τα νέα αποθέματα μπορεί να έχουν ουσιαστικά θετική επίδραση στη στρατηγική ενεργειακής διαφοροποίησης της Ευρώπης, δίνοντας τη δυνατότητα στις χώρες της ΕΕ να επιτύχουν το στόχο της μείωσης της εξάρτησης από την εισαγωγή ρωσικού φυσικού αερίου».

Δεν αποκλείονται κυρώσεις λόγω Λιβύης

Αυτή τη στιγμή δεν μπαίνει και ούτε έχει ακουστεί θέμα κυρώσεων προς την κατεύθυνση της Τουρκίας λόγω των συμφωνιών της με τη Λιβύη. Ωστόσο, οι αποφάσεις που έχουν λάβει οι Αμερικανοί σε σχέση με τη Λιβύη δεν αποκλείεται να φέρουν την Τουρκία και Τούρκους αξιωματούχους αντιμέτωπους με κυρώσεις από πλευράς Ηνωμένων Πολιτειών. 

Η θαλάσσια συμφωνία στην οποία κατέληξαν Άγκυρα και Τρίπολη καθορίζοντας την υφαλοκρηπίδα και τις συντεταγμένες της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μπορεί να οδηγήσει την Τουρκία σε νέα «θερμά» ύδατα, καθώς μπορεί να προκύψουν παραβιάσεις των κυρώσεων που επέβαλαν οι ΗΠΑ στη Λιβύη. 

Οι κυρώσεις των ΗΠΑ κατά της Λιβύης καθορίστηκαν από το Προεδρικό Διάταγμα ΕΟ13566 της 25ης Φεβρουαρίου 2011. Διευρύνθηκε με το Διάταγμα ΕΟ 13726 της 19ης Απριλίου 2016. 

Το Διάταγμα ΕΟ13726 στέφεται εναντίον οποιουδήποτε προτίθεται να εμπλακεί σε πράξεις που απειλούν την ειρήνη, ασφάλεια και σταθερότητα της Λιβύης, εμποδίζει την πολιτική μετάβαση σε μια διάδοχη κυβέρνηση ή εξαναγκάζει τους κρατικούς οικονομικούς θεσμούς της Λιβύης ή την Κρατική Εταιρεία Πετρελαίου της Λιβύης. 

Η κύρωση καλύπτει εκείνους που εμπλέκονται σε παράνομη εξόρυξη αργού πετρελαίου ή άλλους φυσικούς πόρους στη Λιβύη, συμπεριλαμβανομένων της παράνομης παραγωγής, επεξεργασίας, πώλησης, αγοράς ή εξαγωγής λιβυκού πετρελαίου.

Ενώ η συμφωνία καθορίζει το κοινό σύνορο ανάμεσα στη νοτιοδυτική Λιβύη, σε μια περιοχή όπου εκτιμάται ότι είναι πλούσια σε υδρογονάνθρακες, το λεκτικό του Άρθρου 4 αποκαλύπτει ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μαζί με τον Φαγιέζ αλ-Σαντάζ έχουν ήδη συμφωνήσει σε πιθανές ερευνητικές δραστηριότητες από πλευράς Τουρκίας στη λιβυκή ΑΟΖ. Φαίνεται πως το άρθρο 4 της συμφωνίας επιτρέπει στην Τουρκία να προβεί σε γεωτρήσεις για πετρέλαιο και αέριο ανοικτά της Λιβύης. 

Ο υποναύαρχος Τσιχάτ Γιαγιτσί, αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού, παρουσιάστηκε από τον Ερντογάν ως ο αρχιτέκτονας της Μεσογείου. Στο βιβλίο του «Η Λιβύη είναι γείτονας της Τουρκίας» (Libya Turkiye’nin Denizdan Komsusudur) υπογραμμίζει τον στόχο της Τουρκίας να ελέγξει το φυσικό αέριο ολόκληρης της λεκάνης της Ανατολικής Μεσογείου.

Κέρδη και ζημιές χωρίς επικράτηση

Τα γεγονότα όπως εξελίσσονται και θα επηρεάσουν κατά πολύ το νησί το 2020, αναμένεται να δώσουν κέρδη και ζημιές σε σχέση με τα ενεργειακά. Η συνεχιζόμενη αντιπαλότητα των Αμερικανών με τους Ρώσους λειτουργεί, επί του παρόντος, θετικά για τους ενεργειακούς σχεδιασμούς της Κύπρου. 

Η προσπάθεια της Τουρκίας να αποτρέψει αυτούς τους σχεδιασμούς, προς το παρόν, δεν επιτυγχάνει το στόχο της. Ούτε και βεβαίως μπορεί να αναμένεται ότι θα καταφέρει η Κύπρος να απομακρύνει την Τουρκία από την Ανατολική Μεσόγειο. 

Αυτοί που μάλλον δεν φαίνεται να επωφελούνται από αυτή την αντιπαράθεση είναι οι Τουρκοκύπριοι. Η Τουρκία τους χρησιμοποιεί απλώς ως δικαιολογία για να προωθήσει τα σχέδιά της στην Ανατολική Μεσόγειο.

Πηγή:energypress.gr