Σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες η σύνθεση της νέας Κομισιόν

Έντονο πολιτικό παρασκήνιο βρίσκεται σε εξέλιξη τις τελευταίες μέρες στις Βρυξέλλες, όπου η νέα πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προετοιμάζει την ομάδα της που θα διαδεχθεί την 1η Νοεμβρίου εκείνη του Ζαν Κλοντ Γιούνκερ.

Τα όσα μεσολάβησαν σε σχέση με την επιλογή της από τους Ευρωπαίους ηγέτες, οι οποίοι την επέλεξαν ως εναλλακτική λύση της τελευταίας στιγμής, ώστε να ξεπεραστούν οι διαφωνίες που υπήρχαν με τους άλλους υποψηφίους, αλλά και η οριακή εκλογή της (9 ψήφοι πάνω από το κατώτατο όριο) από την ολομέλεια της Ευρωβουλής δείχνουν αμφισβήτηση, κάτι που δυσκολεύει το έργο της.

Μάλιστα, τα δυσκολότερα τα έχει μπροστά της η Γερμανίδα πρόεδρος της Κομισιόν, η οποία έχει ξεκινήσει επαφές στις Βρυξέλλες και σε πρωτεύουσες των κρατών-μελών με τους Ευρωπαίους ηγέτες. Οι περισσότεροι έχουν προτείνει υποψήφιο επίτροπο, ενώ μέσα στις επόμενες μέρες θα ακολουθήσουν και οι υπόλοιποι.

Προς το παρόν υπάρχει ένα πρόβλημα αριθμητικό στην εκπροσώπηση των δύο φύλων, όπου οι προτεινόμενες γυναίκες αντιστοιχούν στο 1/3 των ανδρών, ενώ η κ. Φον ντερ Λάιεν έχει δεσμευθεί ότι θα υπάρξει απόλυτη ισορροπία στην εκπροσώπηση. 

Τα πραγματικά δύσκολα, όμως, που έχουν ξεκινήσει για τη νέα πρόεδρο είναι η κατανομή των χαρτοφυλακίων, όπου θα πρέπει να λάβει υπόψη το μέγεθος των χωρών, την πολιτική τους επιρροή, τη γεωγραφική τους θέση. 

Οικονομικά συμφέροντα
Η Επιτροπή στην πράξη είναι το σημαντικότερο όργανο της Ε.Ε., αφού από εκεί ξεκινάει οποιαδήποτε αλλαγή στην Ευρώπη, ενώ τα συμφέροντα οικονομικά και πολιτικά είναι τεράστια. Μια πρόταση της Κομισιόν σε έναν τομέα μπορεί να συμπληρώνεται ή να τροποποιείται από τα κράτη-μέλη, αλλά σπάνια απορρίπτεται και αυτό είναι ενδεικτικό των συμφερόντων που διακυβεύονται, κυρίως οικονομικών.

Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος και πρωτοστάτησε στην επιλογή της, δεν κρύβει ότι επιθυμεί ένα από τα δύο πιο επίκαιρα χαρτοφυλάκια, της κλιματικής αλλαγής και του διεθνούς εμπορίου. Και στα δύο θα υπάρξει ένας οργασμός τα επόμενα χρόνια, με τις αποφάσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αλλά και τις διαπραγματεύσεις στο διεθνές εμπόριο. Όσο κι αν λένε στις Βρυξέλλες ότι ο επίτροπος εκπροσωπεί μόνο τα συμφέροντα της Ε.Ε., η χώρα καταγωγής του είναι πάντα ένα βήμα μπροστά από τις άλλες, από πλευράς ενημέρωσης.

Οι Ολλανδοί
Αυτό φαίνεται άλλωστε εύκολα. Για παράδειγμα, ο πανίσχυρος σημερινός πρώτος αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Ολλανδός Φρανς Τίμερμανς, θα είναι αντιπρόεδρος και στην επόμενη Επιτροπή. Η Χάγη ανανεώνει τη θητεία του, παρά το γεγονός ότι το κόμμα προέλευσής του δεν συμμετέχει στον κυβερνητικό συνασπισμό. Ωστόσο, επειδή την ολλανδική κυβέρνηση την ενδιαφέρει να έχει μεγάλη επιρροή και στην επόμενη Κομισιόν, έκανε την υπέρβαση αυτή, στέλνοντας στις Βρυξέλλες μέλος του σοσιαλιστικού κόμματος που βρίσκεται στην αντιπολίτευση.

Από την άλλη δεν είναι τυχαίο ότι αμέσως μετά τον ορισμό της κ. Φον ντερ Λάιεν υποχρεώθηκε να παραιτηθεί ο μέχρι τότε γενικός γραμματέας της Κομισιόν, Μάρτιν Σελμάιερ, λόγω εθνικότητας, αφού είναι επίσης Γερμανός. Πρόκειται για την πιο σημαντική θέση της Κομισιόν, αφού ο γενικός γραμματέας είναι αυτός που κινεί τον κοινοτικό μηχανισμό, και προφανώς η παραίτησή του ζητήθηκε αφού είχε διοριστεί το 2018. 

Αυτό από μόνο του δείχνει ότι ούτε η ιεραρχία στις ψηλές θέσεις, ούτε οι επίτροποι λειτουργούν υπερεθνικά, διαφορετικά ποιος ο λόγος της αντικατάστασης του Σελμάιερ…

Το ελληνικό χαρτοφυλάκιο
Αναφορικά με την Ελλάδα, η κυβέρνηση ελπίζει ότι ο νέος επίτροπος Μαργαρίτης Σχοινάς θα πάρει ένα σημαντικό χαρτοφυλάκιο. Τα προσόντα υπάρχουν από την πλευρά του, έχει μεγάλη εμπειρία, αφού εργάστηκε σχεδόν 30 χρόνια σε θέσεις ευθύνης στην Κομισιόν και ξέρει από μέσα πώς λειτουργεί ο κοινοτικός μηχανισμός. Ωστόσο, με δεδομένες τις πιέσεις που ασκούνται από τις μεγάλες χώρες και το ειδικό πολιτικό βάρος που έχουν, θα είναι δύσκολο ο Έλληνας επίτροπος να πάρει ένα πολύ σημαντικό χαρτοφυλάκιο. 

Η διαδικασία της ακρόασης
Μετά την ανάθεση των χαρτοφυλακίων στους 27 υποψήφιους επίτροπους ξεκινάει μια νέα δοκιμασία για τη νέα πρόεδρο και την ομάδα της, αφού όλοι οι επίτροποι θα περάσουν από τη διαδικασία της ακρόασης ενώπιον των αρμόδιων επιτροπών της Ευρωβουλής. Αυτό θα γίνει τον Σεπτέμβριο, οι ευρωβουλευτές εξετάζουν την επάρκεια του υποψηφίου, ενώ με πλειοψηφία μπορούν να τον απορρίψουν ζητώντας από την κ. Φον ντε Λάιεν και την κυβέρνηση της χώρας προέλευσης την αντικατάστασή του. Όλη η Επιτροπή στο τέλος της διαδικασίας θα περάσει από τη συνολική έγκριση από την Ευρωβουλή, πριν αναλάβει την 1η Νοεμβρίου.

Φυσικά, με την ανάληψη των καθηκόντων της η νέα Κομισιόν θα αναγκαστεί να «κολυμπήσει στα βαθιά», δεδομένου ότι την ίδια μέρα τελειώνει και η εξάμηνη παράταση του Brexit. Την 1η Νοεμβρίου το Ηνωμένο Βασίλειο είτε θα πρέπει να αποχωρήσει με συμφωνία ή χωρίς συμφωνία ή να λάβει νέα παράταση. 

Είναι προφανές ότι με πρωθυπουργό τον Μπόρις Τζόνσον το σενάριο του άτακτου Brexit δεν μπορεί πλέον να αποκλειστεί και αν συμβεί αυτό, όλη η διαχείριση του προβλήματος πέφτει στη νέα Κομισιόν. Ακόμη και η νέα παράταση δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα οδηγήσει σε συμφωνημένη έξοδο.

Προσφυγικό και άσυλο
Άλλο μεγάλο θέμα που θα πρέπει να διαχειριστεί αμέσως η κ. Φον ντερ Λάιεν είναι αυτό του ασύλου, που βρίσκεται σε τέλμα και δηλητηριάζει τις σχέσεις μεταξύ των κρατών-μελών. Η ίδια δεσμεύθηκε ενώπιον της Ευρωβουλής ότι θα υποβάλει νέα πρόταση για την αλλαγή του κανονισμού του Δουβλίνου, όπου θα επιδιώξει την ισότιμη κατανομή των βαρών μεταξύ των κρατών-μελών στη διαχείριση των προσφύγων. Αυτή τη στιγμή αρκετές χώρες αρνούνται να επιδείξουν αλληλεγγύη στις χώρες της πρώτης γραμμής (Ελλάδα, Ιταλία), ωστόσο τίποτα δεν προδικάζει ότι τα πράγματα θα αλλάξουν επειδή η κ. Φον ντερ Λάιεν θα υποβάλει νέα πρόταση.  

Πράσινη συμφωνία για την Ευρώπη
Αναφορικά με την κλιματική αλλαγή, η κ. Φον ντερ Λάιεν δεσμεύθηκε ότι μέσα στις πρώτες 100 μέρες από την ανάληψη των καθηκόντων της θα προτείνει μια «πράσινη συμφωνία για την Ευρώπη», ενώ μεταξύ των μέτρων που θα προωθήσει είναι η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 50% μέχρι το 2030, καθώς και τον στόχο για μηδενικές εκπομπές άνθρακα μέχρι το 2050. Ανέφερε επίσης ότι θα προτείνει την επιβολή φόρου άνθρακα στις εισαγωγές προϊόντων από τρίτες χώρες, ενώ στα σχέδιά της είναι η μετατροπή μέρους της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων σε «Τράπεζα Κλίματος» με στόχο την ενεργοποίηση επενδύσεων ύψος 1 τρισ. ευρώ εντός δεκαετίας.

Λιτότητα-λαϊκιστές
Η άνοδος των λαϊκιστών στις τελευταίες ευρωεκλογές είναι προϊόν κυρίως της απομάκρυνσης των παραδοσιακών κομμάτων από τα προβλήματα της καθημερινότητας του πολίτη. 

Η δημοσιονομική λιτότητα που έφερε στο τέλος της περασμένης δεκαετίας η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση δημιούργησε σημαντικά προβλήματα στον κοινωνικό τομέα. Η κ. Φον ντερ Λάιεν υποσχέθηκε ότι θα προτείνει την καθιέρωση ενός ελάχιστου μισθού για όλους τους εργαζόμενους σε καθεστώς πλήρους απασχόλησης. Υποσχέθηκε επίσης πρόταση για συλλογικές συμβάσεις και καθορισμό μισθών έπειτα από διαπραγματεύσεις μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων σε κλαδικό ή εθνικό επίπεδο. Θα προτείνει επίσης έναν ευρωπαϊκό μηχανισμό αντασφάλισης της ανεργίας, ο οποίος θα επεμβαίνει πέραν των εθνικών συστημάτων όταν η οικονομία πλήττεται από απρόβλεπτη κρίση. Πολλές οι υποσχέσεις και εδώ, αλλά το ζητούμενο είναι πώς θα παρουσιαστούν οι προτάσεις και πώς θα πειστούν οι κυβερνήσεις να τις δεχθούν.

Σύμφωνο σταθερότητας
Η νέα πρόεδρος θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό και από τα βήματα που θα κάνει στον τομέα της οικονομίας. Η Επιτροπή Γιούνκερ προετοίμασε το έδαφος για τη χαλάρωση της δημοσιονομικής πειθαρχίας, ώστε η Ευρώπη να ξεφύγει οριστικά από τη «συνταγή Σόιμπλε», δηλαδή την επιβολή λιτότητας, που ήταν μέχρι πρότινος το κύριο «φάρμακο» για την αντιμετώπιση των κρίσεων. Η ελαστική αντιμετώπιση του δημοσιονομικού εκτροχιασμού της Ιταλίας και εν μέρει της Γαλλίας, καθώς και η διαφαινόμενη χαλάρωση της ενισχυμένης εποπτείας της ελληνικής οικονομίας είναι ορισμένες σημαντικές αποφάσεις της Επιτροπής Γιούνκερ τις τελευταίες βδομάδες. Η απερχόμενη Επιτροπή καθαρίζει με θετικό τρόπο τις εκκρεμότητες που διαχειριζόταν, το ζητούμενο είναι εάν η νέα πρόεδρος θα ακολουθήσει την ίδια κατεύθυνση. Πάντως, ενώπιον της Ευρωβουλής είχε αφήσει να εννοηθεί ότι θα είναι ελαστική στην ερμηνεία του Συμφώνου Σταθερότητας.