Green Deal: Αδύνατη η μετάβαση στην Πράσινη Γεωργία χωρίς επαρκή χρηματοδότηση

Περισσότερες πειστικές απαντήσεις για την οικονομική βιωσιμότητα της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (Green Deal) καλείται να δώσει η Κομισιόν ακόμη και μετά την παρουσίαση του ιδιαίτερα ελκυστικού επενδυτικού της σχεδίου, που αναμένεται να συμβάλει στην υλοποίηση του νέου της οράματος, να καταστεί δηλαδή η Ευρωπαϊκή Ένωση η πρώτη κλιματικά ουδέτερη περιοχή σε παγκόσμιο επίπεδο έως το 2050.

Οι επενδύσεις, ύψους τουλάχιστον ενός τρισ. ευρώ, που εκτιμά ότι θα ανέλθουν μέσα σε μία δεκαετία από την εφαρμογή του επενδυτικού σχεδίου, μπορεί εκ πρώτης όψεως να προκάλεσαν θετικές εντυπώσεις, ωστόσο η πραγματικότητα είναι διαφορετική, εάν λάβουμε υπόψη το μέτωπο αντιδράσεων που διευρύνεται τόσο σε πολιτικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.

Αιχμή του δόρατος ο αγροδιατροφικός τομέας, που σε μία εξαιρετικά κρίσιμη συγκυρία, με δεδομένο ότι η νέα ΚΑΠ βρίσκεται ακόμη στο επίκεντρο των διαπραγματεύσεων, πρόκειται να σηκώσει και το βαρύ φορτίο της νέας ευρωπαϊκής πολιτικής.

Η Κομισιόν το έχει πει ξεκάθαρα: Οι Ευρωπαίοι αγρότες θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση. Γι’ αυτό, εξάλλου, το σχέδιο προβλέπει ότι το 40% του προϋπολογισμού της ΚΑΠ θα πρέπει να συμβάλει στη δράση για το κλίμα. Θέση, η οποία έχει αρχίσει να αμφισβητείται ως προς την αποτελεσματικότητά της ακόμη και από τους πιο καλοπροαίρετους αναλυτές.

Την ίδια ώρα, έχουν αρχίσει να διαμορφώνονται νέοι πολιτικοί συσχετισμοί που συνάδουν με την άποψη ότι μόνο με επαρκή χρηματοδότηση είναι δυνατή η υλοποίηση των φιλόδοξων περιβαλλοντικών στόχων. Μέχρι και ο Πολωνός επίτροπος Γεωργίας, Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι, προειδοποίησε ότι σε αυτή την προσπάθεια είναι σημαντικό οι αγρότες να αντιμετωπίζονται ως μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος.

«The Big Three»

Λίγες ημέρες πριν από το πρώτο συμβούλιο των υπουργών Γεωργίας και Αλιείας στις 27 Ιανουαρίου υπό τη σκέπη της κροατικής προεδρίας, τα τρία ισχυρά οικονομικά κράτη-μέλη της Ένωσης, η Γαλλία, η Γερμανία και η Ισπανία παρέκαμψαν τις όποιες διαφορές τους, δημιουργώντας μία ισχυρή συμμαχία, προκειμένου να ασκηθούν πιέσεις προς την Κομισιόν, με φόντο το Green Deal.

Μόλις προχθές, διέρρευσε επίσημο έγγραφο με κοινή τους τοποθέτηση, στην οποία, ούτε λίγο ούτε πολύ, εξηγούν ότι για την επίτευξη των υψηλών περιβαλλοντικών φιλοδοξιών απαιτούνται και οι «κατάλληλοι πόροι». Το κείμενο έχει την υπογραφή των τριών αρμόδιων υπουργών, οι οποίοι, όπως έγινε γνωστό, κατέληξαν σε συμφωνία τον περασμένο Δεκέμβριο μετά το πέρας του προηγούμενου συμβουλίου.

Και οι τρεις υπεραμύνονται της σημασίας της ΚΑΠ, σημειώνοντας ότι πρέπει να παραμείνει στις προτεραιότητες της ευρωπαϊκής πολιτικής με κοινούς κανόνες που θα προστατεύουν το εισόδημα των αγροτών χωρίς να προκαλούνται στρεβλώσεις στον ανταγωνισμό, αλλά και στην απαραίτητη χρηματοδότηση, όσον αφορά την υλοποίηση των περιβαλλοντικών μέτρων.

Ειδικά, δε, για την πράσινη αρχιτεκτονική που προτείνει η Κομισιόν, υποστηρίζουν ότι οι προϋποθέσεις της πρέπει να στηρίζονται σε «έναν κοινό πυρήνα πρακτικών που θα εφαρμόζονται με δίκαιο τρόπο». Ζητούν τα οικολογικά προγράμματα να είναι υποχρεωτικά για τα κράτη-μέλη, αλλά προαιρετικά για τους αγρότες, «παρέχοντας οικονομικά κίνητρα στο πλαίσιο του πρώτου Πυλώνα για την εφαρμογή πρακτικών φιλικών προς το περιβάλλον».

Επίσης, επιθυμούν μεγαλύτερη ευελιξία, εξηγώντας ότι η πρόταση της φινλανδικής προεδρίας «να υπάρχει ένα ελάχιστο ποσοστό του συνολικού προϋπολογισμού στον 1ο και 2ο πυλώνα για περιβαλλοντικές και κλιματικές δαπάνες» ήταν ένα «βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση». Μεταξύ άλλων, προτείνουν και μια κοινή στρατηγική για την ανάπτυξη των πρωτεϊνούχων καλλιεργειών, με στόχο τη μείωση της χρήσης των λιπασμάτων.

Χρηματοδοτική επάρκεια ζητά και η Ελλάδα

Οι κοινές τους θέσεις θα παρουσιαστούν επίσημα την ερχόμενη Δευτέρα κατά τη διάρκεια του συμβουλίου, όπου η Κομισιόν θα παρουσιάσει το σχέδιο του Green Deal στον αγροδιατροφικό τομέα και θα καλέσει τους υπουργούς να τοποθετηθούν. Πάντως, από την πλευρά της Ελλάδας, ο αρμόδιος υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Μάκης Βορίδης, συντάσσεται με την άποψη των Big 3, όσον αφορά την ανάγκη επαρκούς χρηματοδότησης για την επιτυχία του εγχειρήματος.

Ο ίδιος χθες, μετά την πρώτη επίσημη συνάντηση που είχε στην Αθήνα με την Ευρωπαία επίτροπο αρμόδια για θέματα Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων, Στέλλα Κυριακίδου, εξήγησε πως η ευρωπαϊκή πολιτική είναι προς τη σωστή κατεύθυνση και ότι η επιμέρους στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο», στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας, αποτελεί και μία μεγάλη ευκαιρία για την Ελλάδα. «Σίγουρα πρόκειται για ένα φιλόδοξο σχέδιο», τόνισε. «Επομένως, αυτό θα εντείνει την ανάγκη χρήσης των καλλιεργητικών πρακτικών και της αγροτεχνολογίας, προκειμένου να έχουμε αποτελεσματική φυτοπροστασία με μειωμένη χρήση εφοδίων, νερού κ.λπ. Και γι’ αυτό απαιτούνται καινοτομίες, νέες τεχνολογίες και εφαρμογή τους στο χωράφι, εκπαίδευση, συμβουλευτική κ.ά.».

Προς την ίδια κατεύθυνση, η κα Κυριακίδου, υπεύθυνη της στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο», επεσήμανε ότι «προτεραιότητα είναι να μειωθούν δραστικά η εξάρτηση και ο κίνδυνος από τη χρήση χημικών φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων και αντιβιοτικών. Θα πρέπει να αναπτυχθούν καινοτόμες γεωργικές τεχνικές που θα προστατεύουν τις τροφές από επιβλαβείς οργανισμούς».

Όπως εξήγησε, «η μετάβαση αυτή πρέπει να είναι δίκαιη και ισότιμη για όλους όσοι εργάζονται στον ευρωπαϊκό γεωργικό τομέα». Όσον αφορά την αναλυτική παρουσίαση της στρατηγικής, αναμένεται τον ερχόμενο Μάιο, οπότε και θα αποκρυσταλλωθεί το τελικό πλαίσιο δράσεων και εφαρμογής τους.

Φορολογικές επιπτώσεις

Μία πρώτη γεύση, πάντως, από το επενδυτικό σχέδιο πήραν πριν από λίγες ημέρες οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών-μελών, οι οποίοι και συζήτησαν τις δημοσιονομικές και οικονομικές πτυχές της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Αν και τόνισαν τη σημασία και τη συνάφεια της Πράσινης Συμφωνίας, δήλωσαν πως θα εξετάσουν, κατά προτεραιότητα, τις συγκεκριμένες ενέργειες που θα προτείνει η Επιτροπή στο πλαίσιο της συμφωνίας κατά τους προσεχείς μήνες.

Η αλήθεια είναι ότι η πρόταση της επιτροπής έγινε δεκτή με διθυραμβικά σχόλια από τα πολλά μέσα ενημέρωσης, με λίγα μόνο να μπαίνουν στην ουσία του θέματος. Αξιοσημείωτη είναι, για παράδειγμα, η παρατήρηση ότι μεγάλο μέρος των πόρων για το Green Deal θα προέλθει ουσιαστικά από την ανακατανομή των κονδυλίων του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, ο οποίος μάλιστα αναμένεται να μειωθεί σημαντικά μετά το brexit.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Κομισιόν, το σχέδιο στοχεύει να κινητοποιήσει τουλάχιστον ένα τρισ. ευρώ σε επενδύσεις κατά τη διάρκεια της επόμενης δεκαετίας. Για να επιτύχει τον στόχο αυτόν, η Επιτροπή προτείνει προσφυγή στον προϋπολογισμό της ΕΕ, μέσω ενός «Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης», καθώς και πρόσβαση σε ιδιωτική χρηματοδότηση με μόχλευση εγγυήσεων στο πλαίσιο του προγράμματος InvestEU. Το σχέδιο προβλέπει ακόμη έναν ευρύτερο ρόλο για την ΕΤΕπ στη χρηματοδότηση βιώσιμων έργων.

Στα ψιλά της επικαιρότητας πέρασε η πρόταση να αξιοποιηθούν όχι μόνο οι ίδιοι πόροι της Ένωσης, αλλά και οι εθνικοί προϋπολογισμοί. Σύμφωνα με όσα έγιναν γνωστά κατά τη διάρκεια του συμβουλίου των υπουργών Οικονομίας, για την υλοποίηση της συμφωνίας αναμένονται αλλαγές και στη φορολογία, όπως με τη θέσπιση φόρων π.χ. για τα μη ανακυκλωμένα απορρίμματα πλαστικών συσκευασιών. Στο ίδιο πλαίσιο εξετάζεται ο εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου για την ενεργειακή φορολογία, αλλά και την ενσωμάτωση των πράσινων στόχων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης

Όπως παραδέχεται η Κομισιόν, μολονότι για τη μετάβαση θα χρειαστεί η συμβολή όλων των κρατών-μελών, περιφερειών και τομέων, η κλίμακα της πρόκλησης δεν είναι η ίδια. Ορισμένες περιφέρειες θα επηρεαστούν ιδιαίτερα και θα υποστούν βαθύ οικονομικό και κοινωνικό μετασχηματισμό. Ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης, που αναμένεται το 2021 και εκτιμάται ότι θα κινητοποιήσει τουλάχιστον 100 δισ. ευρώ κατά την περίοδο 2021-2027, θα παράσχει προσαρμοσμένη χρηματοδοτική και πρακτική στήριξη για να βοηθηθούν οι εργαζόμενοι και να πραγματοποιηθούν οι αναγκαίες επενδύσεις στις εν λόγω περιοχές. Το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (JTF) –μία εκ των τριών βασικών πηγών χρηματοδότησης του Μηχανισμού– θα χρηματοδοτηθεί με νέα ενωσιακά κονδύλια, ύψους 7,5 δισ. ευρώ, επιπλέον της πρότασης της Επιτροπής για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ.

Σύμφωνα με το έγγραφο της επιτροπής, η Ελλάδα προτείνεται να λάβει 294 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης και εκτιμάται ότι, εκμεταλλευόμενη και τους τρεις πυλώνες του μηχανισμού, θα έχει τη δυνατότητα να υλοποιήσει επενδύσεις έως και 3,9 δισ. ευρώ μέχρι το 2027.

Μεγάλη ωφελημένη, όμως, είναι η Πολωνία που θα λάβει 2 δισ. ευρώ από το Ταμείο. Ακολουθούν η Γερμανία, που αναμένεται να λάβει 877 εκατ. ευρώ, η Ρουμανία με 757 εκατ. ευρώ, η Τσεχία με 581 εκατ. ευρώ και η Βουλγαρία με 581 εκατ. ευρώ.

Πηγή:energypress.gr