Πως θα δουλεύει η αγορά των ΑΠΕ μετά το target model - Τα τρία επιχειρηματικά μοντέλα από τα οποία πρέπει να διαλέξουν οι επενδυτές

Τεκτονικές αλλαγές αναμένεται να συμβούν στην αγορά των φωτοβολταϊκών και συνολικότερα στην αγορά των ΑΠΕ από την εφαρμογή των νέων επιχειρηματικών μοντέλων, αναδεικνύοντας νέες δυνατότητες και προοπτικές για τους επενδυτές και παραγωγούς.

Αυτό ήταν το βασικό συμπέρασμα της ενδιαφέρουσας παρουσίασης που έκανε ο Σύμβουλος Ενέργειας Στέλιος Ψωμάς με τίτλο «Τα νέα επιχειρηματικά μοντέλα στην αγορά φωτοβολταϊκών» στο συνέδριο του energypress Renewable & Storage Forum το οποίο πραγματοποιήθηκε την προηγούμενη Πέμπτη 24 Οκτωβρίου στην Αθήνα.

Η μετά "Μοντέλου Στόχου – Target Model" εποχή, δηλαδή από το 2020, όταν και προβλέπεται να λήξει το υφιστάμενο σχέδιο ανταγωνιστικών διαδικασιών ως έχει σήμερα – με υπαρκτό το ενδεχόμενο παράτασης μέχρι το 2022 με την σιωπηρή συμφωνία της Κομισιόν – καθορίζει τρεις βασικές επιλογές για τους επενδυτές.

Οι επιλογές των επενδυτών στην νέα αγορά φωτοβολταϊκών

Σύμφωνα με τον κύριο Ψωμά, μια επιλογή θα είναι η συμμετοχή σε διαγωνιστικές διαδικασίες, όπου βέβαια δεν θα πρόκειται για technology specific διαγωνισμούς αλλά για κάποιους κοινούς διαγωνισμούς και κάποιους εξειδικευμένους ανά τεχνολογία για συγκεκριμένες περιπτώσεις. Η τελευταία περίπτωση αφορά για παράδειγμα τα νησιά όπου πολλοί επενδυτές διεκδικούν τον ίδιο ζωτικό χώρο.

Δεύτερη επιλογή θα είναι η συμμετοχή στις αγορές του Χρηματιστηρίου Ενέργειας και 3η επιλογή η σύναψη εταιρικών συμβάσεων αγοροπωλησίας ηλεκτρικής ενέργειας, τα λεγόμενα Corporate PPAs. Σε κάθε περίπτωση, η ενσωμάτωση και εφαρμογή των νέων επιχειρηματικών μοντέλων απαιτούν στρατηγικές προσαρμογής από τους επενδυτές προκειμένου να μπορέσουν να σταθμίσουν με τον βέλτιστο τρόπο ρίσκα και προσδοκώμενα οφέλη, ιδιαίτερα όταν μιλάμε για συμμετοχή στις αγορές του Χρηματιστηρίου Ενέργειας.

Οι τάσεις που διαμορφώνονται: subsidy free projects και PPAs

Μάλιστα κάτι τέτοιο γίνεται καλύτερα αντιληπτό αν σκεφτεί κανείς ότι οι μεγαλύτεροι παίκτες (αυτοί που θα αναπτύξουν χαρτοφυλάκια εκατοντάδων MW τα επόμενα χρόνια, είτε κατά μόνας είτε μέσω ΦΟΣΕ) δεν ενδιαφέρονται τόσο για τις διαγωνιστικές διαδικασίες, παρόλο που αυτές προσφέρουν τη σιγουριά της κρατικής ενίσχυσης, γιατί η συμμετοχή στην αγορά (παρά τα ρίσκα της) φαίνεται να μπορεί να παρέχει υψηλότερες αποδόσεις.

Ωστόσο πρέπει να σημειωθεί ότι τα μεγάλα χαρτοφυλάκια σκέφτονται και πέραν του Χρηματιστηρίου, καθώς ιδιαιτέρως ελκυστική για τους σκοπούς τους, εμφανίζεται η επιλογή ενός σταθερού πελάτη όπου για ένα εύλογο διάσημα (10, 15, 20 χρόνια) μπορούν να πωλούν την ενέργεια που παράγουν, συνάπτοντας ένα διμερές συμβόλαιο PPA. 

Ενδιαφέρον επίσης, στοιχείο που συμπληρώνει την παραπάνω εικόνα είναι το ολοένα και αυξανόμενο ενδιαφέρον για subsidy free projects με χαρακτηριστικά παραδείγματα να αποτελούν η Ισπανία, η Πολωνία και η Πορτογαλία, όπως μαρτυρούν σχετικά στοιχεία του Bloomberg NEF.

Ανάλογες τάσεις και δυναμικές παρατηρούνται και στην αγορά PPAs όπου και εκεί τα ηνία διατηρούν οι προαναφερόμενες χώρες σε επίπεδο Ευρώπης. Σημειώνεται δε, πως σύμφωνα πάντα με το στέλεχος του ΣΕΦ, η συντριπτική πλειοψηφία των συμβολαίων PPAs που σήμερα τρέχουν είναι δεκαετίας αν και ξεκίνησαν με ορίζοντα πενταετίας λόγω κυρίως του πρωτόγνωρου στοιχείου που τα χαρακτήριζαν.  

Όλο και συχνότερα εμφανίζονται συμβόλαια 15ετίας ή 20ετίας, «δηλαδή αρχίζει σιγά σιγά αυτό το μοντέλο να προσιδιάζει με το μοντέλο pool και τα feed in tariffs που είχαμε. Αντί να πουλάς στον ΔΑΠΕΕΠ για 20 χρόνια πουλάς σε έναν καλό πελάτη για 20 χρόνια», υπογραμμίζει χαρακτηριστικά ο ίδιος.

Τα PPAs στην Ελλάδα

Σε ότι αφορά την Ελλάδα, ο κύριος Ψωμάς ανέφερε πως κυρίαρχο μοντέλο PPAs θα είναι το sleeved PPA (όπως συμβαίνει ήδη στην Ευρώπη), δηλαδή ένα «τριμερές σχήμα» που θα αποτελείται από τον παραγωγό, έναν ενδιάμεσο (προμηθευτής ή ΦΟΣΕ) και τον τελικό καταναλωτή.

Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό «ενδιάμεσος» του παραγωγού ΑΠΕ και του καταναλωτή μπαίνει ένας προμηθευτής ενέργειας ή ένας ΦΟΣΕ (Φορέας Σωρευτικής Εκπροσώπησης), ο οποίος εγγυάται ότι τις ώρες που το φωτοβολταϊκό δεν μπορεί να τροφοδοτεί τον πελάτη, αναλαμβάνει ο ίδιος την τροφοδότησή του (π.χ. αγορά ενέργειας από την χονδρεμπορική αγορά ή από άλλα assets του χαρτοφυλακίου του). Για την εν λόγω υπηρεσία (υπηρεσία διαθεσιμότητας) ο προμηθευτής θα λαμβάνει μια αμοιβή από τον τελικό καταναλωτή.

«Το μοντέλο αυτό προσφέρει κάποιο έσοδο το οποίο δεν είναι τεράστιο αλλά επειδή είναι σταθερό και μειώνει τα ρίσκα, είναι εξαιρετικό και για τους τρεις. Να σημειωθεί ότι μιλάμε καταρχάς για τους μεγάλους καταναλωτές».

Να σημειώσουμε ότι τα corporate PPAs αντιπροσωπεύουν ένα διαρκώς αυξανόμενο κομμάτι της διεθνούς αγοράς που συχνά συνυπάρχει με τη συμμετοχή στην χονδρεμπορική αγορά. Επιτρέπει στον ενδιαφερόμενο καταναλωτή να προβαίνει σε πρακτικές hedging καθώς υπογράφοντας ένα συμβόλαιο πράσινης ενέργειας για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα αποφεύγει έτσι τις διακυμάνσεις των τιμών της αγοράς, ενώ το άλλο μέρος – ο παραγωγός – διασφαλίζει μια σταθερή τιμή μειώνοντας το ρίσκο του. Στην περίπτωση των direct wire PPA, η απευθείας, δηλαδή, σύνδεση του πάρκου με τον πελάτη, εκτιμάται πως η εφαρμογή τους θα αφορά πολύ συγκεκριμένες και λίγες περιπτώσεις.

Ιδιοκατανάλωση: Ένα μοντέλο που μεταμορφώνει τον ρόλο του καταναλωτή ενέργειας

Σε μεταγενέστερο χρόνο, λόγω ανωριμότητας της εγχώριας αγοράς και έλλειψης ανάλογου ρυθμιστικού πλαισίου, η εικόνα των επιχειρηματικών μοντέλων για την αγορά φωτοβολταϊκών θα διευρυνθεί με την ενσωμάτωση και εφαρμογή των μοντέλων ιδιοκατανάλωσης και εικονικών σταθμών Ηλεκτροπαραγωγής.

Στην περίπτωση της ιδιοκατανάλωσης υπάρχει ήδη το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο το οποίο προβλέπει την έγχυση της πλεονάζουσας ηλεκτρικής ενέργειας στο δίκτυο και την αποζημίωση που λαμβάνει ο παραγωγός.

Σύμφωνα με το άρθρο 13 του Ν. 3468/2006 ορίζεται ότι οι τιμές αποζημίωσης για την επερχόμενη στο δίκτυο ενέργεια αφορούν το «πλεόνασμα της ηλεκτρικής ενέργειας που διατίθεται στο Σύστημα ή το Δίκτυο, το οποίο μπορεί να ανέλθει μέχρι ποσοστό 20% της συνολικά παραγόμενης, από τους σταθμούς αυτούς, ηλεκτρικής ενέργειας, σε ετήσια βάση». Επιπρόσθετα, υπάρχει η πρόταση να ισχύσει, χωρίς τον περιορισμό του 20%, το μοντέλο αυτό σε οικιακές και μικρές εμπορικές εφαρμογές. Μετά το 2023 προβλέπεται σε επίπεδο Ευρώπης να είναι υποχρεωτικό για όλα τα νέα συστήματα στον οικιακό τομέα.

Ο συμψηφισμός θα γίνεται σε πραγματικό χρόνο και το όφελος θα αφορά τόσο τις ανταγωνιστικές όσο και τις ρυθμιζόμενες χρεώσεις (περιλαμβανομένων των ΥΚΩ). Η περίσσεια ενέργειας που δεν ιδιοκαταναλώνεται σε πραγματικό χρόνο είτε αποθηκεύεται σε συσσωρευτές για να ιδιοκαταναλωθεί αργότερα, είτε εγχέεται στο δίκτυο και αποζημιώνεται στο σύνολό της έναντι μιας σταθερής ρυθμιζόμενης τιμής ή μιας τιμής σχετιζόμενης με τη χονδρεμπορική τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας.

Σύμφωνα με τον κύριο Ψωμά, το μοντέλο αυτό της ιδιοκατανάλωσης θα γίνεται ολοένα και πιο ελκυστικό όσο μειώνεται το κόστος των φωτοβολταϊκών και των συστημάτων αποθήκευσης.

Εικονικοί Σταθμοί Ηλεκτροπαραγωγής: Η συμβολή της τεχνολογίας στη παραγωγή και διαχείριση ενέργειας

Στην ίδια γραμμή πλεύσης κινείται και το μοντέλο των Εικονικών Σταθμών Ηλεκτροπαραγωγής (Virtual Power Plants) όπου στην ουσία επιτυγχάνεται ο συντονισμός και η συνένωση πολλών μικρών συστημάτων ΑΠΕ εξασφαλίζοντας παράλληλα τόσο την ομαλή λειτουργία των συστημάτων αυτών όσο και του ηλεκτρικού συστήματος εν συνόλω. 

Συγκεκριμένα, μέσω των “Virtual Power Plants”, πολλά μικρά συστήματα ΑΠΕ και συσσωρευτών επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω cloud και παρέχουν υπηρεσίες στο δίκτυο ή συναλλάσσονται συλλογικά στις αγορές ενέργειας. Τέτοια συστήματα συναντάει κανείς σήμερα σε ΗΠΑ, Βρετανία, Γερμανία, Αυστραλία όπου βάση για τέτοιου είδους εφαρμογές είναι η αξιοποίηση τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης και blockchain.

Αν και σε εμβρυακό στάδιο, ακόμη, ωστόσο γίνεται σαφές ότι υπάρχουν τα εργαλεία που θα επιτρέψουν την περαιτέρω διείσδυση και εδραίωση των ΑΠΕ στο ηλεκτρικό σύστημα σε στέρεα πλέον βάση. Τούτο διότι η ανάπτυξη και η αξιοποίηση της τεχνολογίας επιτρέπει στους παραγωγούς ΑΠΕ να "απαντήσουν" αξιόπιστα και ολοκληρωμένα σε δύο βασικά ζητήματα.

Το πρώτο αφορά την οικονομική βιωσιμότητα και ανταγωνιστικότητα των έργων ΑΠΕ με όρους αγοράς και το δεύτερο την ενεργειακή ασφάλεια του συστήματος που μάλιστα συνιστά και την "αχίλλειο πτέρνα" των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ως τα σήμερα, λόγω της υψηλής στοχαστικότητας που τις χαρακτηρίζουν. 

Παρακολουθήστε εδώ το βίντεο με τη συνολική παρουσίαση του κ. Ψωμά.

Πηγή:energypress.gr