ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΠΡΑΣΙΝΑ ΔΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ROOF GARDENS

Οι κήποι στα δώματα των κτιρίων αποτελούν μια σύγχρονη, εξειδικευμένη και ολοκληρωμένη τεχνική που δημιουργεί νέα δεδομένα για τα κτίρια, βελτιώνοντας τις ενεργειακές και περιβαλλοντικές συνθήκες καθώς και την ποιότητα διαβίωσης των κατοίκων.

Ολοκληρωμένη τεχνολογία πράσινων δωμάτων

Η συνδυαστική χρήση του δώματος για την ανάπτυξης χλωρίδας και την δημιουργία χώρων αναψυχής ή την εγκατάσταση φωτοβολταικών συστημάτων είναι δυνατή μέσω της εφαρμογής ολοκληρωμένων συστημάτων πράσινων δωμάτων. Η τεχνολογία προέρχεται από την Βόρεια Ευρώπη, όπου στα τέλη της δεκαετίας του 70’, η ZinCo εφευρίσκει, εφαρμόζει και εξελίσσει αποστραγγιστικά συστήματα από ανακυκλωμένα πολυμερή υλικά και εξειδικευμένα υποστρώματα ανάπτυξης φυτών. Η διαρκής έρευνα και ανάπτυξη των συστημάτων υποδομής φυτεμένων δωμάτων οδηγεί σε σύγχρονες τεχνολογικές μεθόδους που δημιουργούν νέα ενεργειακά και περιβαλλοντικά δεδομένα. Τα πολυλειτουργικά συστήματα πράσινων δωμάτων προσαρμόζονται στα κτίρια ανάλογα με τις ιδιαίτερες κατασκευαστικές απαιτήσεις και δημιουργούν τις απαραίτητες συνθήκες προστασίας και αποστράγγισης για την ανάπτυξη κήπων.

Υποδομή Πράσινων Δωμάτων: Προσομοίωση του εδαφικού περιβάλλοντος Γιατί δεν εφαρμόζεται χώμα απ’ ευθείας στην επιφάνεια της οροφής; Στο φυσικό εδαφικό περιβάλλον μπορούμε να διακρίνουμε το ανώτερο εδαφικό στρώμα το οποίο εμπεριέχει οργανική ουσία για την ανάπτυξη των φυτών, και το υπέδαφος -πάνω από τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα-, το οποίο αποτελείται κυρίως από πετρώματα και συσσωματώματα, και το οποίο λειτουργεί κυρίως ως αποστραγγιστική ζώνη.

Η τεχνολογία πράσινων δωμάτων προσομοιάζει τις συνθήκες του εδαφικού περιβάλλοντος και επιτρέπει την ανάπτυξη θάμνων και σε ελεγχόμενες συνθήκες και σε συνολικό βάθος που δεν ξεπερνά τα 60 με 70 εκ. Οι προστατευτικές στρώσεις αποθήκευσης νερού προσομοιάζουν τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα και λειτουργούν ως αποταμιευτική δεξαμενή (ZinCo TSM32_WSM150 αποθήκευση νερού: 3 έως 12l/τμ) για την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος των φυτών. Πρόκειται για υποστρώματα από πολυεστερικές ίνες που παρουσιάζουν ιδιαίτερη ανθεκτικότητα στην έκθεσή τους σε οξέα, αλκάλια και τα οποία προστατεύουν τις υποκείμενες στεγανωτικές στρώσεις.

Τα αποστραγγιστικά συστήματα, όπως για παράδειγμα τα ZinCo Floradrain, Floratherm, Protectodrain, Stabilodrain, τοποθετούνται πάνω από την στρώση προστασίας, και επιτρέπουν την φυσική διήθηση του νερού προς το υποκείμενο στρώμα προστασίας ενώ ταυτόχρονα αποθηκεύουν νερό επιτρέποντας την σταδιακή απορρόφησή του για την ανάπτυξη των φυτών. Τέλος, τα εξειδικευμένα ελαφριά υποστρώματα ανάπτυξης των φυτών που αποτελούνται από αδρανή υλικά με διαβαθμισμένη κοκκομετρία και οργανοχουμικά, δημιουργούν μια σταθερή υποδομή για την στήριξη των φυτών και επιτρέπουν την απορρόφηση θρεπτικών ουσιών όπως ακριβώς συμβαίνει και στην ανώτερη εδαφική στρώση.

Ο κατάλληλος συνδυασμός υλικών υποδομής και υποστρωμάτων ανάπτυξης που προσαρμόζεται στα ιδιαίτερα τεχνικά χαρακτηριστικά του κτιρίου, επιτρέπει την ανάπτυξης φυτών εδαφοκάλυψης έως και μεγάλων δένδρων.

Κατάλληλα είδη δένδρων και θάμνων – Διεργασίες συντήρησης και ανάπτυξης των φυτών

Ποια είναι τα είδη δένδρων και θάμνων που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν με επιτυχία στα συστήματα πράσινων δωμάτων και κάτω από δυσμενείς συνθήκες, όπως η διαρκής έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, αυξημένη ένταση ανέμων, αυξημένα ποσοστά εξατμισοδιαπνοής κλπ. Προτιμώνται είδη φυτών που διαθέτουν μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα στις μεσογειακές κλιματικές συνθήκες. Η ελιά, η ροδιά τα εσπεριδοειδή και καρποφόρα δένδρα όπως η αμυγδαλιά, η μηλιά αναπτύσσουν μηχανισμούς προσαρμογής και ανάπτυξης σε συνολικό βάθος συστήματος υποδομής που δεν ξεπερνά τa 70-80εκ. Επιλέγονται είδη θάμνων και δένδρων που δεν αναπτύσσουν επεκτατικό ριζικό σύστημα που θα μπορούσε να λειτουργήσει ανταγωνιστικά για αλλά είδη που συμβιώνουν στην υποδομή του οροφόκηπου. Αποφεύγεται η επιλογή τροπικών φυτικών ειδών που είναι υδροχαρή, έχουν μεγάλο τελικό μέγεθος ανάπτυξης και ισχυρό ριζικό σύστημα όπως είναι ο φοίνικας ή τα μπαμπού.

Η επιλογή του κατάλληλου συστήματος υποδομής και των υποστρωμάτων ανάπτυξης των φυτών δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για την στήριξη, και την θρέψη των δένδρων και των θάμνων στις οροφές των κτιρίων, ώστε η υπόγεια ανάπτυξη των ριζών είναι αντίστοιχη με την υπέργεια ανάπτυξη.

Τα εξειδικευμένα υποστρώματα ανάπτυξης ZinCo αποτελούνται από αδρανή υλικά με διαβαθμισμένη κοκκομετρία που δημιουργούν το κατάλληλο πορώδες για την ανάπτυξη των ριζών και τον σωστό αερισμό τους ακόμα και σε συνθήκες πλήρους κορεσμού. Η κατάλληλη αναλογία νερού και αέρα επιτρέπει την απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών και την οριζόντια ανάπτυξη τους.

Η διατήρηση της κόμης των δένδρων των πράσινων δωμάτων σε συγκεκριμένο μέγεθος, βελτιώνει την ποιότητα του δένδρου και μειώνει την ανταγωνιστική δράση μεταξύ των φυτών που αναπτύσσονται στον κήπο της οροφής του κτιρίου. Η εγκατάσταση της πολυεπίπεδης δομής του πράσινου δώματος καθώς και η εγκατάστασης και συντήρηση των φυτών και του συστήματος υποδομής θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις διεθνώς αναγνωρισμένες «Οδηγίες κατασκευής και συντήρησης των πράσινων δωμάτων FLL Guidelines 2002» και τους ισχύοντες οικοδομικούς κανονισμούς. Η τήρηση των συγκεκριμένων οδηγιών διαασφαλίζει την ποιοτική κατασκευή και μειώνει τις πιθανότητες αστοχιών.

Προϋποθέσεις για την κατασκευή πράσινου δώματος Απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρμογή ενός «κήπου» στο δώμα είναι η στατική επάρκεια. Το κορεσμένο φορτίο της πολυεπίπεδης διαστρωμάτωσης με τα φυτά δεν θα πρέπει να ξεπερνά το υπολογιζόμενο φορτίο επικάλυψης του ορόφου. Η χρήση αποστραγγιστικών στοιχείων από πολυαιθυλένιο HDPE όπως το ZinCo Floradrain, και υποστρωμάτων ανάπτυξης με ειδικό βάρος στον κορεσμένο έως γ=1,2 επιτρέπει την εφαρμογή με φορτία από 100kg/τμ.

Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί την επιλογή υλικών στεγανοποίησης που παρέχουν αντιρριζική προστασία και πληρούν το πρότυπο «FLL Root Proof Test». Οι συνθετικές πολυμερείς μεμβράνες από εύκαμπτη πολυολεφίνη FPO, πολυβινυλοχλωρίδιο PVC ή ελαστομερές καουσούκ EPDM είναι ανθεκτικές στην έκθεση σε οξέα και αλκάλια που εκκρίνουν οι ρίζες των φυτών.

Υλοποιημένα Έργα στην Ελλάδα – Τεχνολογικές Εξελίξεις

Στην Ελλάδα υπάρχουν αρκετά υλοποιημένα έργα φυτεμένων δωμάτων σε δημόσια κτίρια, σε σχολεία, σε κτίρια γραφείων και σε ιδιωτικές κατοικίες. Αξιόλογα παραδείγματα τόσο για το σχεδιασμό τους όσο και γι ατην αρτιότητα της κατασκευής σύμφωνα με τις διεθνείς προδιαγραφές είναι το Κτίριο Γραφείων Shop & Trade στην Αθήνα, το Νέο Κτίριο της Τράπεζας της Ελλάδος στην Θεσσαλονίκη, το ξενοδοχείο Domotel Xenia στο Βόλο, τα σχολεία στη Νέα Σμύρνη και στον Πειραιά και πολλά άλλα. Η φύτευση των στεγών και των δωμάτων, ως μέσο ενεργειακής και περιβαλλοντικής αναβάθμισης των κτιρίων, δημιούργησε νέα δεδομένα καθώς και την ανάγκη ένταξης των πράσινων δωμάτων σε ένα θεσμικό πλαίσιο με ολοκληρωμένες προδιαγραφές.

Η Υπουργική Απόφαση «Όροι και προϋποθέσεις κατασκευής φυτεμένων επιφανειών σε δώματα, στέγες και υπαίθριους χώρους δημοσίων ή ιδιωτικών κτιρίων»/ΦΕΚ 14/11.01.2012, καθώς και η σύνταξη των Κατευθυντήριων Οδηγιών Φυτοτεχνικής Μελέτης, Κατασκευής και Συντήρησης Φυτεμένων Δωμάτων από την Ειδική Επιτροπή του ΓΕΩΤΕΕ συμβάλλουν σημαντικά στην ανάπτυξη των πράσινων δωμάτων για την ενεργειακή και περιβαλλοντική αναβάθμιση των ελληνικών αστικών κέντρων.

Γεωργιάδου Έλλη
Αρχιτέκτων Μηχανικός,
Πρόεδρος «ΑΝΕΛΙΞΗΣ»