Η ενεργειακή μετάβαση είναι μέρος μόνο των αλλαγών στον ηλεκτρισμό

Ο ηλεκτρισμός βρίσκεται στο επίκεντρο της συζήτησης για την ενεργειακή πολιτική. Ορισμένοι τον αντιμετωπίζουν ως την αιχμή της ενεργειακής μετάβασης με μια δραματική επέκταση των φωτοβολταϊκών και των αιολικών. Για άλλους αποτελεί την πηγή του μεγαλύτερου προβλήματος, δηλαδή τον άνθρακα που εξακολουθεί να κυριαρχεί στις περισσότερες μεγάλες και αναδυόμενες οικονομίες του πλανήτη.

Στην πραγματικότητα, και οι δύο αυτές απόψεις είναι σωστές, όπως δείχνει ο ΙΕΑ στη νέα του έκθεση “World Energy Outlook”. Αν και ο ηλεκτρισμός ηγείται της μετάβασης προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών – το 50% της νέας ηλεκτροπαραγωγής φέτος θα είναι από αιολικά και φ/β – ο κλάδος θα παραμείνει εξαρτώμενος από τον άνθρακα για δεκαετίες ακόμα.

Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην Κίνα, την Ινδία και άλλες αναδυόμενες οικονομίες. Όμως, η μετάβαση προς ένα νέο ενεργειακό μείγμα είναι μονάχα ένα μέρος της ιστορίας. Μια πιο άμεση μεταμόρφωση λαμβάνει χώρα στην αγορά ηλεκτρισμού και αφορά την παραγωγή και διανομή. Η έκθεση του ΙΕΑ διαλύει ορισμένους δημοφιλείς μύθους.

Πρώτον, ο ηλεκτρισμός δεν πρόκειται να γίνει η κυρίαρχη μορφή ενεργειακής προμήθειας. Πέρυσι προμήθευσε μόλις το 19% της τελικής ενεργειακής ζήτησης – ο άνθρακας, το πετρέλαιο και το αέριο προμήθευσαν περισσότερο.

Στη βασική πρόβλεψη του ΙΕΑ, με βάση της τωρινές πολιτικές και τα σχέδια, ως το 2040 η συμβολή αυτή θα αυξηθεί μόλις στο 23%. Η θρυλούμενη μετάβαση προς τα ηλεκτρικά οχήματα θα αποτελέσει μόλις το 7% της αύξησης.

Η άνοδος θα έρθει περισσότερο από τη χρήση ηλεκτρισμού στη βιομηχανία και από την ραγδία αυξανόμενη αγορά για κλιματισμό, παρά από τις μεταφορές.

Ο δεύτερος μύθος είναι ότι τα ηλεκτρικά οχήματα θα αλλάξουν το ενεργειακό σύστημα και θα μας σώσουν από την κλιματική αλλαγή. Ως τα τέλη αυτού του έτους, τα ηλεκτρικά οχήματα θα είναι 7 εκατ. από 1,2 δις. ελαφρά οχήματα διεθνώς. Σύμφωνα με τον ΙΕΑ, ως το 2040 θα υπάρχουν 330 εκατ. ηλεκτρικά οχήματα. Αυτό θα προκαλέσει μια πτώση στην κατανάλωση πετρελαίου, αλλά δεν θα σταματήσει την άνοδο της ζήτησης για άλλες χρήσεις πετρελαίου, όπως στα φορτηγά και τα αεροσκάφη.

Ο ΙΕΑ αναμένει ότι η πετρελαϊκή ζήτηση θα είναι υψηλότερη το 2040 από ότι σήμερα.

Ο τρίτος μύθος, ότι οι ΑΠΕ πρόκειται να εξαλέιψουν τον άνθρακα, είναι ιδιαίτερα δημοφιλής. Ο ηλεκτρισμός παράγεται από διάφορες πηγές – άνθρακα, αέριο, πυρηνικά, υδροηλεκτρικά, φ/β και αιολικά. Το ανανεώσιμο στοιχείο αυξάνεται με μπροστάρη τα φ/β. Τα φ/β και τα αιολικά προμήθευσαν πέρυσι το 7% του ηλεκτρισμού και θα καλύψουν μεγάλο μέρος της ανόδου της ζήτησης στα επόμενα 20 χρόνια. Όμως, ο άνθρακας παραμένει κυρίαρχος.

Αν και θα χάσει μέρος του μεριδίου του, η χρήση άνθρακα σε απόλυτους αριθμούς θα παραμείνει σχετικά σταθερή στις επόμενες δύο δεκαετίες. Η ηλεκτροπαραγωγή με άνθρακα έχει αυξηθεί κατά σχεδόν 70% από τις αρχές του αιώνα, άρα μεγάλο μέρος των μονάδων είναι σχετικά καινούριες. Οι μονάδες αυτές θα μπορούσαν να καθαριστούν, πχ με τη χρήση δέσμευσης άνθρακα. Όμως, τα κόστη είναι πολύ υψηλά και ο κλάδος ήδη υποφέρει από χαμηλές τιμές και χαμηλά περιθώρια.

Πέρα από τους μύθους, βρίσκεται ο χώρος της πραγματικής αλλαγής. Η παραγωγή και η διανομή ηλεκτρισμού δεν περιορίζεται πλέον σε γεωγραφικούς όρους λόγω των απωλειών μεταφοράς.

Αντίστοιχα, η προμήθεια δεν εξαρτάται πλέον από κεντρικές μονάδες που στέλνουν ενέργεια σε παθητικούς καταναλωτές. Το παλιό σχέδιο διανομής εξηγούσε τον τρόπο με τον οποίο ο κλάδος αναπτύχθηκε στην Ευρώπη και σε πολλές αναδυόμενες ελεύθερες οικονομίες. Η παραγωγή ήταν κεντρικά ελεγχόμενη και οι εταιρείες ηλεκτρισμού όπως η ισραηλινή ή η γαλλική EDF εργάζονταν εντός των συνόρων τους και με βάση ρυθμίσεις που έθεταν οι κυβερνήσεις τους. Το διασυνοριακό εμπόριο ήταν σπάνιο, όπως και η παραγωγή από μονάδες πέραν αυτού του κεντρικού συστήματος.

Όλα αυτά αλλάζουν. Οι τεχνολογικές εξελίξεις, ιδίως στην Κίνα, οδηγούν σε σχέδια εμπορίας μέσω δικτύων μεγάλων αποστάσεων στην ίδια περιοχή και ακόμα παραπέρα. Τα σχέδια για ένα κόμβο διασυνδέσεων γύρω από το Dogger Bank, 80 μίλια από τις ακτές του Γιορκσάιρ στη Βρετανία επίσης ανοίγουν το δρόμο για διασυνδέσεις σε όλη τη Βόρεια Θάλασσα.

Ταυτόχρονα, υπάρχει σημαντική ανάπτυξη ποικιλόμορφων πηγών ηλεκτρισμού, καθώς καταναλωτές όπως η Tesco και η Ikea αρχίζουν να παράγουν το δικό τους ρεύμα. Όλα αυτά περιπλέκουν την εικόνα και μειώνουν τη δύναμη των παραδοσιακών προμηθευτών. Ο πόνος τους είναι ήδη εμφανής και θα αυξάνεται καθώς η αποθήκευση ενέργειας στο επίπεδο του δικτύου θα αρχίζει να διεισδύει στην αγορά. Ο κλάδος ανοίγει με τρόπους που θα επωφελήσουν τους καταναλωτές. Για πρώτη φορά μεταμορφώνεται σε μια αγορά υπέρ των αγοραστών με τους παραγωγούς σε δεύτερο ρόλο. Ο ηλεκτρισμός ίσως να μη μας σώσει από την κλιματική αλλαγή, όμως αλλάζει τους τρόπους με τους οποίους λαμβάνουμε την απαραίτητη ενέργεια. Υπάρχουν περισσότερες διαστάσεις στην ενεργειακή μετάβαση.

Πηγή:energypress.gr