Κύπρος: Κρίσιμη καμπή για ενέργεια και κλίμα

Δεν γλυτώνει το πρόστιμο η Κυπριακή Δημοκρατία για τη μη επίτευξη των στόχων, που έχει θέσει η ΕΕ για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και τη λήψη μέτρων για αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, μέχρι το 2020. Η πρόκληση τώρα για την κυπριακή κυβέρνηση είναι να καταρτίσει ένα πολύ καλύτερο πλάνο, για την ενεργειακή και κλιματική πολιτική για την επόμενη δεκαετία, από το 2021 ως το 2030.

Οι πρώτες ενδείξεις είναι ότι και αυτή η προσπάθεια θα έχει προβλήματα, αφού οι προτεινόμενοι στόχοι, με βάση τη δημόσια διαβούλευση που έχει ήδη ξεκινήσει, δεν φαίνονται να επαρκούν για να καλύψουν τους νέους πολύ πιο απαιτητικούς στόχους της ΕΕ. Το όλο θέμα είναι πολύ σοβαρό και οι ειδικοί επισημαίνουν πως, αν δεν βελτιωθούν σημαντικά οι στόχοι και οι πρόνοιες του σχεδίου, θα υπάρξουν επιπτώσεις τόσο στην οικονομία όσο και στο περιβάλλον της Κύπρου. 

Κατάσταση πραγμάτων

Η δημόσια διαβούλευση για την ολοκλήρωση του κυπριακού Σχεδίου Ενέργειας και Κλιματικής Πολιτικής, μέχρι το 2030, ξεκίνησε την 1η Νοεμβρίου, ημέρα Παρασκευή. Το Σχέδιο θα πρέπει να υποβληθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου. Επομένως, το πρώτο θέμα που προκύπτει είναι ότι ο χρόνος που δόθηκε για τη διαβούλευση είναι πολύ μικρός. Στην ουσία, μόλις δύο βδομάδες απομένουν για να υποβληθούν τα όποια σχόλια, ώστε να μπορέσει να υποβληθεί το σχέδιο στην ώρα του. Ο ειδικός σε θέματα ενέργειας και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας e-CNHC, Χαράλαμπος Έλληνας, τονίζει ότι η δημόσια διαβούλευση θα έπρεπε λογικά να διαρκέσει τουλάχιστον δύο χρόνια, όσα δηλαδή χρειάστηκε η Ιταλία για να καταρτίσει το δικό της λεπτομερές ενεργειακό πλάνο μέχρι το 2030. Αν δεν δοθεί περισσότερος χρόνος για διαβουλεύσεις, αναφέρει ο κ. Έλληνας, «υπάρχει κίνδυνος να επαναλάβει η Κύπρος τα ίδια λάθη, όπως με το αντίστοιχο σχέδιο για το 2020. Το αποτέλεσμα των λαθών εκείνων είναι να πρέπει φέτος η Κύπρος να καταβάλει πρόστιμο, ύψους €35 εκατομμυρίων, για εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Πρόστιμο που θα αυξηθεί στα €85 εκατ. το 2020». Όπως τονίζει ο εμπειρογνώμονας σε θέματα ενέργειας, οι ενδείξεις μέχρι τώρα είναι ανησυχητικές. Αν δεν ληφθούν νέα μέτρα, η Κύπρος μέχρι το 2030 θα πετύχει μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα της τάξης του 14%, δέκα ποσοστιαίες μονάδες λιγότερες από το επιδιωκόμενο στόχο, ο οποίος, σύμφωνα με το πρόσφατο πλάνο της ΕΕ, την Πράσινη Συμφωνία (Green Deal), θα είναι επίσης ανεπαρκής. Κατά την έναρξη της δημόσιας διαβούλευσης, πάντως, ο αρμόδιος υπουργός, Κώστας Καδής, τόνισε ότι η κυβέρνηση μελετά πρόσθετα μέτρα και ότι θα διεξάγει τη διαβούλευση με όρους απόλυτης διαφάνειας. 

Τι συστήνει το ΤΕΠΑΚ

Έρευνα του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου της Κύπρου, που εκπονήθηκε το 2018 με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι με βάση τις τρέχουσες πολιτικές, η Κύπρος δεν θα μπορέσει να επιτύχει τους στόχους μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακος και της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, μέχρι το 2030. Για να μετριαστεί το κόστος μη συμμόρφωσης, η μελέτη εισηγείται, μεταξύ άλλων, τη χρήση ηλεκτρικών αυτοκινήτων, την ουσιαστική προώθηση των δημόσιων μεταφορών, την περαιτέρω αξιοποίηση των αστικών οργανικών αποβλήτων και των αποβλήτων από ελεγχόμενους χώρους υγειονομικής ταφής. Αναφέρθηκε, επίσης, στη μελέτη ότι πολλές από αυτές τις πολιτικές θα μπορούσαν να αποφέρουν καθαρά οφέλη για την κοινωνία από οικονομική άποψη, ενώ θα συνέβαλλαν στη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, καθώς και στη βελτίωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης και της ενεργειακής εξάρτησης. Οι μελετητές του ΤΕΠΑΚ κατέληγαν, επίσης, ότι για να υλοποιηθούν αυτά τα οφέλη, η κυβέρνηση θα πρέπει να αφαιρέσει όλα τα εμπόδια προς τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και την ευρύτερη υιοθέτηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία

Τα ευρήματα του ΤΕΠΑΚ ενισχύονται και από τα όσα αναφέρθηκαν στο συνέδριο European Annual Gas Conference ,που έγινε στο Παρίσι την περασμένη Τετάρτη. Παρουσιάστηκε από εκπροσώπους της ΕΕ η «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (European Green Deal), που θα είναι έτοιμη για ευρύτερη δημοσιοποίηση τον ερχόμενο Μάρτιο. Σύμφωνα με τα όσα λέχθηκαν, θα υπάρξει σημαντική αύξηση στους στόχους για την κλιματική αλλαγή. Συγκεκριμένα για το διοξείδιο του άνθρακα, ο στόχος από 40% θα ανέβει στο 50% με 55%, μέχρι το 2030, σε σχέση με το 1990. Αναμένονται, μάλιστα, αυξήσεις και σε όλους τους άλλους στόχους. Ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας e-CNHC, Χαράλαμπος Έλληνας, ο οποίος παρακολούθησε το ευρωπαϊκό συνέδριο στο Παρίσι, ανέφερε στον «Φ» ότι οι αλλαγές αυτές σίγουρα «θα επηρεάσουν και την Κύπρο, αφού θα καταστεί πολύ πιο δύσκολο να ανταποκριθεί.

Μόνο με μεγάλη αύξηση στις ανανεώσιμες πηγές, σε συνδυασμό με αποθήκευση ηλεκτρισμού με διεθνείς δημοπρασίες, για να κρατηθούν οι τιμές χαμηλές, θα μπορέσει η Κύπρος να ανταπεξέλθει». Επομένως, η χρήση φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή δεν είναι αρκετή. Είναι επιτακτική ανάγκη να εκπονήσει η Κύπρος σχέδιο, για την περίοδο 2021-2030, που θα καλύπτει τους ευρωπαϊκούς στόχους, ενώ ταυτόχρονα θα συμβάλει στη δημιουργία καθαρότερης ατμόσφαιρας και στη μείωση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας. 

Αναγκαία μέτρα και αλλαγές

Για να βελτιωθεί το Σχέδιο, σύμφωνα και με τις παρατηρήσεις που προτίθεται να υποβάλει ο Χαράλαμπος Έλληνας στη διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης, θα πρέπει να γίνουν τα ακόλουθα:

• Εφαρμογή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας πολύ πέραν του 23%, που υιοθετήθηκε μετά από παρότρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Κύπρος πρέπει να εισάγει νέες τεχνολογίες για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, σε συνδυασμό με την αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας. Και να αυξήσει τον αντίστοιχο στόχο της για το 2030 από το 23% στο 40%. Αυτή είναι και η πρόταση για την Κύπρο, στον χάρτη πορείας που κατήρτισε ο Διεθνής Οργανισμός για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (IRENA) το 2015. 
• Επιπλέον, η Κύπρος θα πρέπει να εφαρμόσει την μέθοδο ανάθεσης έργων για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, με βάση διεθνείς δημοπρασίες. Αυτή τη μέθοδο εφαρμόζει και η Αίγυπτος και επωφελείται σημαντικά απ’ αυτή την πρακτική.
• Τα περισσότερα μέτρα, που προτείνει σήμερα η κυπριακή κυβέρνηση για τη μείωση των εκπομπών ρύπων και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, εξαρτώνται από την εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου. Το μέτρο αυτό, όμως, βάσει διεθνών εξελίξεων, δεν κρίνεται αρκετό, ώστε να μπορέσει η Κύπρος να πετύχει τους στόχους της ως το 2030. Μόνο με την ευρύτερη υιοθέτηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μπορεί να γίνει αυτό.
• Ακόμα κι αν προχωρήσει η εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου, αυτό δεν θα καταστεί δυνατόν πριν από το 2022. Επομένως, η συνεισφορά του αερίου στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα θα έχει ήδη ξεπεραστεί από τον νέο στόχο - δηλαδή το 24%. Προκειμένου να μειώσει περαιτέρω τις εκπομπές, η Κύπρος θα πρέπει να προχωρήσει σε τομές στις μεταφορές, χρησιμοποιώντας βιοκαύσιμα και ηλεκτρικά οχήματα που θα τροφοδοτούνται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
• Χρειάζεται απόλυτη διαφάνεια για κάτι τόσο σημαντικό, όπως το Σχέδιο Ενέργειας και Κλιματικής Πολιτικής. Θα πρέπει, επίσης, να δημοσιευθεί σε απλή γλώσσα. Η πλειοψηφία των πολιτών θα πρέπει να μπορεί να κατανοήσει τι προνοεί το Σχέδιο, ποιοι είναι οι στόχοι, πώς θα επιτευχθούν, και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις αν αυτό δεν γίνει. 
• Θα πρέπει να υπολογιστεί και να δημοσιοποιηθεί το ολικό ετήσιο κόστος του Σχεδίου στην κυπριακή οικονομία, για τα επόμενα 10 χρόνια, καθώς και ποιες θα είναι οι πηγές χρηματοδότησής του.
• Είναι πολύ σημαντικό να καθοριστεί στόχος για το τι θεωρείται “ανταγωνιστική και οικονομικά προσιτή ενέργεια για όλους τους καταναλωτές.” Η τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, για παράδειγμα, θα είναι χαμηλότερη από τον μέσο όρο στην Ευρώπη;
• Το κυπριακό σχέδιο για τους ρύπους του θερμοκηπίου και την κλιματική αλλαγή θα πρέπει να περιέχει στοχευμένο πρόγραμμα για βελτιώσεις στην ποιότητα του αέρα. 
• Επίσης να περιέχει λεπτομερείς πρόνοιες για ανάπτυξη των τομέων έρευνας, καινοτομίας, αλλά και την ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας σε θέματα ενέργειας. Όπως εισηγείται η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να γίνει εκτίμηση των πιθανών επιπτώσεων στην υγεία, στο περιβάλλον, την απασχόληση και την εκπαίδευση. 
• Θα πρέπει τέλος να καθοριστούν οι επιπτώσεις αν δεν πετύχει η εφαρμογή του Σχεδίου για την Ενέργεια και την Κλιματική Πολιτική. Τυχόν αποτυχία δεν θα πρέπει και πάλι να επιβαρύνει τους καταναλωτές.

Πηγή:energypress.gr